________________
२१८
व्यवहार-छेदसूत्रम् -२.६/१५४ लेपमट्टकंवापनीय उष्णोदकादिभिः प्रक्षाल्यान्यमयमिव कृत्वा पुनः लिम्पेत्ततः परिभुञ्जीत ।। [भा.२७९८] अगलंतमत्तसेवी असती कप्पे काउ जंति ।
एसा जयणा उभवेसव्वेसिंतेसिंनायव्वा ।। वृ- यदि कायिकीभूमिर्न विद्यते बहिश्च सागारिकस्तथा शेषसाधूनामरोगाणां मात्रकमगलन् अस्पन्दमानत्वगदोषवान् सेवते किमुक्तं भवति-कायिकी तस्मिन् मात्रके व्युत्सृजति ततः कृतेकल्पेऽरोगाः तस्मिन् व्युत्सृजन्ति यदि पुनस्कृते कल्पेव्युत्सृजन्ति तदा प्रायश्चित्तं चतुर्गुरुकं, । एषा यतना सर्वेषां गलत्त्वग्दोषिणामन्येषांच क्षयव्याध्याद्युपेतानांज्ञातव्या ।
मू. (१५५) जत्थ एए बहवे इत्थीओ य पुरिसा य पणहावेति, तत्थ से समणे निणंथे अन्नयरंसि अचित्तंसि सोयसि सुक्कपोगले निग्घाममाणे हत्थकम्मपडिसेवणपत्ते आवजइ मासियं परिहारहाण अनुग्घाइयं। [भा.२७९९] एगानिवस्सदोसा केत्तिय भवसो उसुत्तसंबंधो ।
कारणनिवासिनो वा दुविहा सेविस्स पच्छित्तं ।। वृ- एकाकिनोदोषा के इति शिष्यस्य प्रश्नावकाशमाशङ्कयाधिकृतसूत्रस्योपनिपात- । एष भवति सूत्रस्य सम्बन्धः, । अथवा कारणनिवासिनो द्विविधासेविनः सचित्तासेवनिऽचित्तासेविनश्च किं प्रायश्चित्तमिति परप्रश्नमुपंजीव्य प्रायश्चित्तप्रतिपादनाय सूत्रद्वयमाहेति सम्बन्धः, अनेन सम्बन्धेनायातस्यास्य व्याख्या-यत्न यस्मिन् प्रदेशे प्रत्यक्षत उपलभ्यमानाः स्त्रियः पुरुषाश्चप्रश्नुवन्तिमैथुनकर्म प्रारम्भन्तेतत्रतस्मिन् प्रदेशे प्रदेशेमैथुनकर्मष्टा कश्चिदुदीर्णमोहः सश्रमणो निर्ग्रन्थोऽन्यतरस्मिन्नर्चिते हस्तकर्माधुचिते युगच्छिद्रनलिकादौ श्रोत्रवति शुक्रपुद्गलान् निघातयन् शुक्रपुद्गलनिर्घाताय हस्तकर्मप्रवेशना प्रसक्तोभवति ।सच तथाप्रसक्तआपद्यतेअनुद्घातितंगुरुकंमासिकंपरिहारस्थानं प्रायश्चित्तस्थानं । तथा यत्रेते बहवः स्त्रियः पुरुषाश्च प्रश्नुवन्ति मैथुनकर्मप्रारम्भे तत्र तत् दृष्ट्रा कश्चित् सश्रमणो निर्ग्रन्थोऽन्यतस्मिन्नर्चितेप्रतिमादौश्रोत्रवति शुक्रपुद्गलान निर्घातयन् मैथुनप्रतिसेवनाप्रसक्तो भवति, सच तथाप्रसक्त पद्यतेचातुर्मासिकमनुद्घातितंपरिहारस्थानमित्येष सूत्रसंक्षेपार्थः । [भा.२८००] बाहिं वक्खारट्टिएमहिलादागम अवारणे गुरुगा।
वारणपेसे पेल्लणमुदए पडिसेवणाभणिया ।। वृ-बहिर्वक्षस्कारेअपवरकेस्थितेत्वगदोषवतितत्रनिवेशनादौवा कृतसङ्केतास्त्रीसस्त्रीको वापुरुषः समागच्छेत् ।सचागच्छन् वारयितव्योऽवारणेप्रायश्चित्तंचत्वारो गुरुकाः ।वारणेत्यादि तत्रयथा वारणं तथा वक्तव्यम् | अथ बहिर्वर्षं गाढंपतित उपलक्षणमेतत् ।स्तेनाः स्वापदानि वा बहिर्विद्यन्तेतेन तेन निर्गच्छन्ति । तदा तेष्वनिर्गच्छत्स्वधिकृतसूत्रस्यावकाशः तथा साधोः स्त्रिया प्रेरणा क्रियते । तथा प्रेरणायां तथा उदये वेदोदये सूत्रे प्रतिषेवणा भणिता । किमुक्तं भवति । प्रेरणायामुदये चाधिकृतसूत्रस्योपनिपातस्तत्र वारणप्रतिपादनार्थमाह[भा.२८०१] पडिसेहो पुवुत्तो, उज्जु अनुजुमिहुणेचउत्थंमि ।
उनिगममनिगमे विजहिंचसुत्तस्स पारंभो ।। वृ- वारणं प्रतिषेधः । स च कल्पाध्ययने चतुर्थीदेशके पूर्वमुक्तस्तथा तस्मिन् मिथुनमृजु किंवा अनृजुइत्याद्यपियद्वक्तव्यम् । ततस्तत्रैवाभिहितंतथा सस्त्रीकस्य पुरुषस्य यथाच सतिनिर्गमो भवति
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org