________________
उद्देशक :-६.मूल- १५३, [भा. २७५७]
२११ वृ-यथाचकर्मिणः संक्लिष्टलेश्यास्थानवर्तिनः आर्तध्यायिनोरौद्रध्यायिनश्चेत्यर्थः ।कर्ममोहनीयं कषायनोकषायरुपमुदीर्यते तथैवसे तस्य संक्लिष्टपरिणामी विवर्धते ।। [भा.२७५८] जहा यअंबुनाहम्मि अनुबंधपरंपरा ।
वीइ उप्पजए एवं, परिणामो सुभोसुभो ।। वृ- यथा अंबुनाथे समुद्रे अनुबद्धपरंपरा वीचिरुत्पद्यते । एवं जीवस्य परिणामशुभोऽशुभश्चानुबद्धपरम्पराक उपजायते । शुभाशुभपरिणामवैचित्र्यमेव दृष्टान्तेन विभावयिषुः कण्टकदृष्टान्तं प्रागुपन्यस्तंभावयति[भा.२७५९] कण्हगोमी जहा चित्ता कंटकंवा विचित्तियं ।
तहेव परिणामस्सविचित्ता कालकंडया ।। वृ-कृष्णगोमी कृष्ण(कर्ण) शृगाली यथा सा कृष्णादिभी रेखाभिश्चित्रा विचित्रवर्णा भवति, वृश्चिकस्य महाविषलांगूलंकण्टक उच्यते । यथासकृष्णादिरेखाभिश्चित्रितोनाना प्रकारोभवति, तथैव परिणामस्य विचित्राणि कालभेदेन कण्टकान्यसंख्येयस्थानात्मकानिभवन्ति । अथ कथं शुभाऽशुभेऽशुभाद्वा शुभेपरिणामे यातित्तत्रलझिकादृष्टान्तमाह[भा.२७६०] लंखिया वा जहा खिप्पं उप्पत्तितासभोयइ ।
परिणामो तहादुविहो खिप्पएइअवैतिय ।। वृ- यथा वा ललिका क्षिप्रमुत्पत क्षिप्रमेव समवपतति तथा परिणामो द्विविधः-शुभोऽशुभश्च क्षिप्रमागच्छति अपैति च । एवं शुभादऽशुभाद्वाशुभे परिणामे गमनं, कियन्ति संख्ययाऽध्यवसायस्थानानीतिचेदत आह[भा.२७६१] लेस्साठाणे उएक्केके ठाणसंखमतिच्छिया।
किलिट्टेण तरेणंवाजे उभावेनखुदती ।। वृ- एकस्मिन्लश्यास्थाने संख्यामतिक्रान्तानिसंख्यातीतानिस्थानानिपरिणामस्थानानि भवन्ति, यानि क्लिष्टेनसंक्लिष्टेन इतरेण विशुद्धेनभावेनखुदतिआस्कन्दतिप्राप्नोतीत्यर्थः । अथकः संक्लिष्टः को वा इतरो भाव इति चेदुच्यते-इह कृष्णलेश्यापरिणामान्नीललेश्यापरिणामो विशुद्धो नीललेश्यापरणिमादपिकापोतलेश्यापरिणामोविशुद्धस्तस्मादपितेजोलेश्यापरिणामो विशुद्धस्तस्मादपि पद्मलेश्यापरिणामो विशुद्धस्तस्मादपि शुक्ललेश्यापरिणामः । शुक्ललेश्या परिणामात् पद्मलेश्यापरिणामः क्लिष्टस्तस्मादपि कापोतलेश्यापरिणामः क्लिष्टः । ततोऽपि नीललेश्यापरिणामस्तस्मादपिकृष्णलेश्यापरिणामः । उक्तं च-क्रमशः स्थितासुलेश्यागतासुजीवस्य भावपरिणतिषु अवपतनोत्पतनाद् वा संक्लेशाद्वा विशोद्धयाद्वा प्रत्येकैकस्मिन् लेश्यास्थाने परिणामसंख्मयातीतत्वंभावयति[भा.२७६२] भवसंघयणंचेव ठिति वासज्ज देहिणं ।
परिणामस्स जाणिज्जा विवड्डीजस्स जत्तिया ।। वृ-भव एव संहननं भवसंहननं दं भवं देहभवं वाधिकृत्येत्यर्थः । तथा स्थितं च जघन्यादिभेदभिन्नमाश्रित्य देहिनां नारकादीनां यस्य परिणामस्य कृष्णलेश्यादिरूपस्य यावती विवृद्धिस्तस्य तावती(ती) जानीयात् । तथाहि-नारकाणां देवतानां जघन्यायां स्थितौ कृष्णलेश्यापरिणामो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org