________________
२१०
व्यवहार-छेदसूत्रम् -२-६/१५३ अनाचारदूषिततया तथारुपगौरवभयात् ।। [भा.२७५०] लोए लोउत्तरेचेवगुरवो मज्झसंमता ।
माहुमज्जावराधेन होज्जतेसिंलहुत्तया ।। वृ-ममगुरखो लोके लोकोत्तरेऽपिच सम्मताः ततो ममापराधेन मा तेषां लघुता भूयात् । तथा [भा.२७५१] माननिजो उसव्वस्स नामे कोइ न पूयए ।
तणाणलहुतरो होहं इतिवज्जेतिपावगं ।। वृ-अहंसर्वस्यापिमाननीयोनमांकश्चिन्नपूजयति, यदिपुनरघुनापापमाचरिष्यामिततस्तृणेभ्योऽपिलघुतरोभविष्यामीति हेतोः पापंमैथुनासेवनादिकं वर्जयतिगतंगौरवद्वारमधुना धर्मश्रद्धारमाह[भा.२७५२] आयसक्खियमेवेह पावगंपरिवज्जए ।
अप्पेव दुट्टसंकप्पंक्खा साखलु धम्मतो ।। वृ- यः पापं कमात्मसाक्षिकमेव वर्जयति, स परमार्थतो धर्माधिकारीत्येवं मन्यमानस्य अपि संभावनायां दुष्टसंकल्पस्य रक्षामूलतएवानुत्थानमुत्थितस्य विफलीकरणं वासा खलुधर्मतो भवति । धर्मश्रद्धायाएव महत्फलमुपदर्शयति[भा.२७५३] निस्सग्गुस्सगकारी यसव्वतोच्छिन्नबंधनो ।
एगोवा परिसाएवाअप्पाणंसो भिरक्खइ ।। वृ- यस्तीव्रधर्मश्रद्धाभावतो निसर्गत एव स्वभावत एव उत्सर्गकारी सर्वतश्छिन्नबन्धन सर्वत्र ममत्वरहित इत्यर्थः । स एकोबा एकाकिवा पर्षदिवा व्यवस्थित आत्मानमभिरक्षति । तदेवमनभिनिविगडायां वसतौ बसतो लज्जादीनि संयमविराधनारक्षकाण्युक्तानि । अभिनिर्विगडायां पुनर्वसतः शुभोऽशुभोवा मनःपरिमाण उपजायतेतथा चाह[भा.२७५४] मनपरिणामोवीयीसुभासुभो कंटएण दिटुंतो।
खिप्पं करणंजहलंरिकयव्यं तहियं इमंहोइ ।। वृ- यथा गङ्गादीनां नदीनां वा तेनानरानन्तरमनेका वीचय उत्पद्यन्ते । एवं जीवस्यान्योन्यमनःपरिणाम उपजायतेस चद्विधा-शुभाऽशुभश्चदृष्टान्तः कंटकेनवृश्चिकलांगूलेन यथावालंखिकायाः भिप्रकरणंतथैवेदं भवति एवंजीवस्य शुभोऽशुभश्चपरिणामःक्षणेनोपजायते क्षणेनवाऽपैतिइत्यर्थः । [भा.२७५५] परिणामाणवत्थाणंसतिमोहेउदेहिणं ।
तस्सेव उअभावेणंजायतेएगभावया ।। वृ-मनः परिणामानामनवस्थानंदेहिनांप्राणिनांसति विद्यमानेमोहेभवति । तस्यैव तुमोहस्याभावेन जायते एकभावतामनःपरिणामस्य एकरुपता ।तदेवं मनःपरिणामो वीचिरुपोव्याख्यातः ।। [भा.२७५६] जहावचिजए मोहीसुद्धलेसस्स ज्झाइणो ।
तहेव परिणामोवि विसुद्धो परिवड्डए ।। वृ- यथा शुद्धलेश्याकस्य ध्यायिनो धर्मध्यायिनः शक्कध्यायिनो वा मोहोऽपचीयते तथैव विशुद्धपरिणामोवर्धते |उक्तः शुभपरिणामोऽशुभपरिणामप्रतिपादनार्थमाह[भा.२७५७] जहा य कम्मिणो कम्ममोहनिजं उदिजइ !.
तहेव संकिलिट्ठो से परिणामो विवडती ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org