________________
१८६
व्यवहार-छेदसूत्रम् -२-६/१४९ चत्वारो गुरुकाः; । यच्चयत्रवाअनागाढपरितापनादिसाधवःप्राप्नुवन्तितन्निष्पन्नमपितस्य प्रायश्चित्तं, तस्मात्सर्वप्रयत्नेनाध्वादिष्वसंस्तरणे भिक्षाटनं कर्तव्यम् । साम्प्रतमसंस्तरणयतनामाह[भा.२६२२] असती पडिलोमंसग्गामेगमणदाणसद्देसु ।
पेसेति बितियदिवसे आवजइमासियं गुरुयं ।। वृ- असति अवमौदर्यादिना गच्छसंस्तरणाभावे प्रतिलोमं गणावच्छेदकादारभ्य प्रतिकूल गमनमवसातव्यं । तद्यथा-प्रतिवृषभादिरसंस्तरणे गणावच्छेदकोऽपि प्रतिवृषभादिभिः सह हिंण्डते तथाप्यसंस्तरणेस्थविरोपितथाप्यसंस्तरणेप्रवर्तकोपितथाप्यसंस्तरणेउपाध्यायोपितथाचेन्नसंस्तरति तदा स्वग्रामे दानश्रद्धेषु कुलेष्वाचार्यस्य गमनं भवति, तथापि चेदसंस्तरणंतत आचार्यो अन्यान्यपि गृहाणि, तथा केनापिसाधुना कस्मिंश्चकुलेग्लानप्रायोग्यं किमपिद्रव्यं याचितं, परं न लब्धमथचतत द्रव्यं तस्मिन् गृहे प्रभूतमस्ति अन्यत्र च न विद्यते, तत्र यदि द्वितीये दिवसे तस्मिन् कुले येन न लब्धं तमेवाचार्यः प्रेषयति ततो गुरुकं मासिकं प्रायश्चित्तमापद्यते तस्मात् तस्मिन् कुले प्रतिलोमं प्रेपयितव्यस्तद्यथा-प्रथमंगणावच्छेदकः प्रेष्यस्तेनालञ्चेस्थविरस्तेनाप्यलब्धे प्रवर्तकस्तेनाप्पलब्धे उपाध्यायस्तेनाप्यलब्धेस्वयमाचार्यो व्रजति । यदि वा स गृहप्रभुर्यस्य गौरवं करोतिस प्रेपयितव्यः । साम्प्रतमेनामेव गाथां विवरीपुः प्रथमतो गाथापूर्वार्धभावयति[भा.२६२३] गणावच्छेदओ पुन्वं ठवणकुलेसुंच हिंडइसगामे ।
एवं थेरपवित्ती अभिसेय गुरुयपडिलोमं । वृ-पूर्वंगणावच्छेदकः स्वग्रामेस्थापनाकुलेषु हिण्डते । एवं गणावच्छेदादारभ्वप्रतिलोमंवक्तव्यं, तद्यथा-असंस्तरणे स्थविरोऽपि हिण्डते, तथाप्यसंस्तरणे प्रवर्त्यपि, तथाप्यसंस्तरणे अभिषेक उपाध्यायस्तथापिसंस्तरणाभावे गुरुरपि । अधुना पेसेतिबितियदिसे इत्यादिभावयति[भा.२५२४] उभासिय पडिसिद्धतंचेव तत्थ पठवेजाउ ।
पडिलोमं गणिमादी गोरवं जत्थ वा कुणति ।। वृ-केनापिसाधुना ग्लानप्रायोग्यं किमपिद्रव्यं कस्मिंश्चित् कुले अवभाषितं वाचितमित्यर्थः, तच्च गृहे प्रभुणा प्रतिषिद्धमन्यत्रतत्द्रव्यं नास्ति, किन्तु तस्मिन्नेवगृहे । ततो द्वितीयदिवसे तत्रकुले नतमेव प्रेषयेत् । किन्तु प्रतिलोमंगण्यादिंगणावच्छेदप्रभृतिकं यथोक्तंप्राक् । यत्र वा गृहप्रभुर्गौरवं करोतितं वाप्रेषयेत। [भा.२६२५] तित्थगरत्तिसमत्तं अहुणा पावयण निज्जराचेव ।
वच्चंति दोविसमगंदुवालसंगंपवयणं ।। वृ- तीर्थकर इति द्वारं समाप्तम् । अधुना प्रवचनं निर्जरा चेति द्वे अपि द्वारे समकमेककालं व्रजतस्तत्र प्रवचनं नाम द्वादशाङ्गंगणिपिटकम् । [भा.२६२६] तंतु अहिजंताणं वेयावच्चे उनिजरातेसिं। .
कस्स भवेकेरिसियासुत्तत्थे जहोत्तरंबलिया ।। वृ- तत्तु द्वादशाङ्गं गणिपिटकमधीयानानां वैयावृत्त्ये क्रियमाणे तेषां वैयावृत्त्यकराणां महती निर्जरा भवति, उक्तं च-आयरियं वेयावच्चं करेमाणे महानिञ्जरे महापजवसाने भवति, इत्यादि अत्रमहानिर्जरस्तदावरणीयस्य कर्मणः क्षयकरणात्महापर्यवसानः पुनरन्यनवकर्मबंधाभावात् । अत्र
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org