________________
व्यवहार-छेदसूत्रम् -२-५/१४२ ब्रूते, यन्मयाकर्तव्यं तन्ममाज्ञापयेभावानिति । एवमुक्तेसाक्षपकेणभण्यते, किंमम कार्यमसंयत्या भविष्यति, ततस्तस्या देवताया अप्रीतिकमभूत् ! अप्रीतिवत्या च तयोक्तमवश्यं तव मया कार्य भविष्यति, ततो देवतया सर्वरत्नमयः स्तूपो निर्मितः, तत्र भिक्षवो खतपटा उपस्थिताः अयमस्मदीयः . स्तूपः, तैः समंसंघस्य षण्मासान् विवादो जातः,ततः संघो ब्रूत-को नामात्रार्थे शक्तः, केनापिकथितं यथामुकः क्षपकः, ततः संगेन स भण्यते, -क्षपक कायोत्सर्गेण देवतामाकम्पय, ततः क्षपकस्य कायोत्सर्गकरणं देवताया आकम्पनम् सा आगता ब्रूते, संदिशत किं करोमि क्षपकेण भणिता-तथा कुरुतयथा सङ्घस्य जयो भवति, ततो देवतया क्षपकस्य खिंसना कृता, यथा एतन्मया असंयत्या अपि कार्य जातं एवं खिसित्वा साब्रूते-यूयं राज्ञः समीपं गत्वा ब्रूत, यदरिक्तपटानां स्तूप ततः कल्ये रक्ता पताका दृश्यता, अथास्माकंतर्हि शुक्ला पताका, सज्ञा प्रतिपन्नमेवं भवतु, ततो राज्ञा प्रत्ययिकपुरुषैः स्तूपो रक्षापितः रात्रौ देवतयाशुक्ला पताका कृता, प्रभातेदृष्टास्तूपेशुक्ला पताका, जितंसंघेन ।
मू. (१४३) थेराणं थेरभूमिपत्ताणं आवारपकप्पं नामं अज्झवणे परिभट्टे सिया; कप्पइ तेसि संठवेत्ताणवा असंठवेत्ताण वाआयरिवत्तंचाजाचगणावच्छेइयत्तंवा उद्दिसित्तएवाधारतएव। [भा.२३२८] एवं ताव पनडे भिक्खुस्स गणोन दिजए सुत्ते ।
नट्ठसुएमाहुगणं हरेज थेरे अतोसुत्तं ।।। वृ- एवं उक्तेन प्रकारेण तावत्प्रनष्टे सूत्रे प्रकल्पनाम्न्यध्ययने भिक्षोर्गणो न दीयते । एवं स्थंविरे आचार्ये नष्टश्रुते माहुनिश्चितंगणंहरेदतः सूत्रंआह-अनेन सम्बन्धेनायातस्यास्यव्याख्या-स्थविराणां स्थरिभूमिं प्राप्तानामाचार्यपदप्राप्तानामाचारप्रकल्पो नामाध्ययनं परिभ्रष्टं स्यात् कल्पते तेषां सूत्रं संस्थापयतामसंस्थापवतांवाआचार्यत्वंवायावत्करणादुपाध्यायत्वंइति परिग्रहः गणावच्छेदकत्वमुद्देष्टुं अनुज्ञातुंजीर्णमहत्वकारणतः सूत्रधरणशकनात् एष सूत्रसंक्षेपार्थः ।।सम्प्रतिभाष्यविस्तर:[भा.२३२९] सुत्ते अनितेलहुगा अत्थेअणिते धारेति चउगुरुगा ।
सुत्तेण वायणा अत्थे सोही तो दोहणुनाया ।। वृ- इदं सूत्रमापवादिकमुत्सर्गतः पुनः सूत्रे अनागच्छति यदि गणं धारयति तदा चत्वारो गुरुकाः आज्ञादयश्च दोषास्तस्मादुभयधरेणगणोधारयितव्यः । किं कारणमत आह-सूत्रेणआगच्छता वाचनां ददाति । अर्थेन आगच्छता प्रायश्चित्तस्थानमापन्नानां शोधिं करोति, तस्मात् द्वाभ्यामपि सम्पन्नो गणधारणेऽनुज्ञातः ।। [भा.२३३०] अविय विना सुत्तेणंववहारेऊ अपञ्चतो होइ ।
तेनऊभयधरोऊगणधारी सोअनुन्नातो ।। वृ-अपि च विना सूत्रेण व्यवहारे क्रियमाणे अप्रत्ययो भवति । तस्माद्वयवहारे अर्थनिर्देशं कुर्वता सूत्रमवश्यं उच्चारणीयं । यथा इदं सूत्रं । तस्मादयमेवात्र व्यवहारस्ततो भवति प्रत्ययस्तेन स गणधारी उभयधरोऽनुज्ञातः ।। [भा.२३३१] असतिकडजोगी पुन अत्थे येतंमि कप्पति धारेउं ।
जुन्नमहल्लो सुत्तंन तरतिपच्चनुयारेउं ॥ वृ-उभयधरस्सअसतिअभावयःकृतयोगी, कृतयोगीनामयः पूर्वमुभयधर आसीत्नेदानी, सोऽर्थे, समागच्छति गणं धारयितुं कल्पते । अथ केन कारणेन तस्य सूत्रमनेशत् । अत आह-'जुन्नमहल्लो'
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org