________________
४८
व्यवहार-छेदसूत्रम् -२-४११०५ वृ-एकोब्रूते-अहमुपकरणत्ति उपकरणोत्पादकआसं, अन्योऽहंबालवृद्धानां वैयावृत्त्यकरो,ऽपर क्षपकवैयावृत्यकरो,ऽन्यो ग्लानेइतिग्लानैयाहतकरः अपरोधर्मकथाधर्मकथाव्यापारनियुक्तः, अन्यो वादीपरवादिमथने नियुक्तः, गुरूचिंतत्तिअपरो ब्रूते-अहं गुरोर्यत्कर्त्तव्यंतत्र नियुक्तः,वायणत्ति अपरो हवाचनाचार्यत्वे नियुक्त, अन्योऽहं प्रेषणे नियुक्तः, अपरो ब्रूतेऽहं कृतिकर्मकरणे विश्रामणे।। [भा.१९४१] एएसुंठाणेसुं, जो आसिसमुजओ अठविओवि ।
ठविओविन विसीयइ,सठाविउमलं खलु परेसि ।। वृ- एते खलु उपकरणादिषु कृतकर्मपर्यवसानेषु स्थानेषु यः पूर्वस्थापितोऽपि गणधरपदे समुद्यत आसीत्।सगणधरपदेस्थापितोऽप्येतषुस्थानेषुन विषीदति कृतकरणत्वात्। स इत्थंभूत एतेषुस्थानेषु परान्, गाथायांषष्ठी द्वितीयार्थे प्राकृतत्वात्सम्बन्धेवा, यथाभाषाणामश्रीयादित्यत्रस्थापयितुमलम्।। [भा.१९४२] एवं ठितोठवेइ अप्पाण परस्स गोविसो गावो ।
अद्वितो न ठवेइ, परंन यतंटवियं चिरं होई।। वृ-एवंपूर्वंगणधरपदेअस्थापित एतेपूपकरणादिस्थानेषुस्थितः सन् आत्मनः परस्य चैतेषु स्थानेषु स्थापयति, स्थापयिता भवति; । गोवृष इव गाः स्वस्थाने, यः पुनः पूर्वमेतेषु स्थानेषु स्थितः सपरमुपलक्षणमेतत्। आत्मानं च न स्थापयति स्वयं तत्राव्याप्तत्वात् । न च तत्स्थापितं चिरं भवति, ! कस्पादिति चेदुच्यते-स वदान्यान उपकरणादिष्वनुद्यच्छतः शिक्षयति,। यथा सति बले किं एवं स्वशक्त्या नोद्यच्छथानुद्यच्छंतो हि वैयावृत्त्यफलात् भ्रश्चथ, तदा ते चिन्तयेयु: व यदि वैयावृत्त्यफलमभविष्यत्ततरत्वमप्येतेषु स्थानेद्यस्यथा इति। अथवा वैयावृत्त्यफलं श्रदधाना अपि खगुडत्वेनैवं मन्यरेन्एवं जानन्तो यूयं किं पूर्व नावर्तिध्वमिति।।
सम्प्रति गो वृष इव गा इतिदृष्टान्तंभावयति[भा.१९४३] परतणापाणियाई, वणाइंरहियाइंखुडुजंतूहिं ।
नेइ विसोगोणीओ, जाणइ यउवट्ठकालं च।। वृ- वृषो बलीवर्दो गोधनानि प्रचुरतृणपानीयानि तथा क्षुद्रजन्तुभिः क्षुद्रप्राणिभीरहितानिनयति जानातिच, उपस्थानकालमभ्यागमबेला ज्ञात्वाच स्वास्थानमानयति, । एवमभिनवस्थापित आचार्यो गच्छं स्वस्वव्यापारे नियोजयन् परिपालयति । अत्रैव दृष्टान्तान्तरमाह[भा.१९४४] जहगयकुलसंभूतो, गिरिकंदर-विसमवडयदुणेसु ।
परिवहति अपरितंतो, निययसरीरुगते दंते।। वृ- यथा गजकुलसंभूतोऽनेन जात्यतामाह-गिरिकन्दरेषु गिरिगुहाषु विषमकटकेषु विषमेषु गिरिपादेषु उग्रेषुवा परित्रान्तोऽश्रान्तःसन् निजशरीरोगतान्दंतान् परिवहति[भा.१९४५] इय पवयणभत्तिगतो, साहम्मियवच्छलो असदभावो।
परिवहइसाहुवगं खेत्तविसमकालटुगेसु।। वृ- इति अनेन गजदृष्टान्तप्रकारेण । प्रवचनेभक्तिगतो गच्छवाहकत्वं प्रवचनभक्तिं मन्यमानः साधर्मिकवत्सलो लिङ्गप्रवचनाभ्यांयेसाधर्मिकास्तद्वात्सल्यपरायणोऽशठभावोऽमायावी विषमेमुक्षेत्रेषु विषमेषु च कालेषुदुर्भिक्षमार्याधुपद्रवव्रातसंकुलेषुदुर्गेषुच साधुवर्गपरिवहति तस्यसमीपेस्थातव्यं ।। गतमसतीति द्वारमिदानीमागमनद्वारमाह
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org