________________
३७
उद्देशक :-४, मूल - १०४, [भा. १८८४] [भा.१८८४] . इयरे भणंतिवीयं तुब्भंतनीयमन्नखेत्तंतु।
तहोइखेत्तियस्स एवं अम्हंतुएयाहं ।। वृ. इतरे संयतीसत्का भणन्ति बीजं युष्मदीयं तत् किल क्षेत्रसादृश्यविप्रलम्भतः कथमपि वापकैरन्यत् क्षेत्रं नीतं अन्यत्र क्षेत्रे उत्तमित्यर्थः । तत् लोके क्षेत्रिकस्य भवति । एवमेतान्यपत्यान्यस्माकमिति ।।संयतसत्काअत्र प्रत्युत्तरमाहुः[भा.१८८५] रनोधूयातोखलुनमाउच्छंदाउताउदिजंति ।
नविपुत्तोअभिसिच्चइतासिंच्छंदेन एवम्हं ।। वृ- न खलु या राज्ञो दुहितरस्ता मातृच्छन्दतो मातृणामभिप्रायेण दीयन्ते, नापि पुत्रोऽभिषिच्यते तासां मातृणां छंदेनाभिप्रायेण किन्तु राज्ञः स्वाभिप्रायेणं ततो यथा राजा प्रधानमिति सर्व राज्ञ आयत्तमेवमत्रापि पुरुषः प्रधानमिति सर्व पुरुषस्यायत्तमतः सर्वमस्माकमाभवति ।। एवं व्यवहारे वर्तमाने श्रुतधर आचार्यो व्यवहारं छेतुकाम इदमाह[भा.१८८६] एमादि उत्तरोत्तर दिट्टता बहुविहान उपमाणं ।
पुरिसोत्तरिओधम्मो होइपमाणं पवयणंमि ।। वृ- एवमादय उत्तरोत्तरदृष्टान्ता बहुविधा अभिदीयमाना न प्रमाणम्, किन्तुप्रवचने पुरुषोत्तरिको धर्म इतिपुरुषः प्रमाणम्, अतःसर्व पुरुषसत्कालभन्तेनेतरे इति
मू. (१०५) गामानुगामंदुइजमाणे भिक्खू जंपुरतो कद्दू विहाइ, से आहच्च विसंभेजा, अस्थियाई त्थअनेकेइ उवसंपजणारिहे, (कप्पइ) सेउवसंपज्जियव्ये; सिया नस्थि वाइंथ अनेकेइ उवसंपज्जणारिहे, (तस्स) अप्पणोकप्पाएअसम्मत्तेकप्पइसे एगराइयाएपडिमाएजनजन्नंदिसं अनेसाहम्मिया विहांति तन्नंतनं दिसंउवलितए ।नोसे कप्पइतत्थ विहारवत्तियं वत्थए. कप्पइसे तत्थकारणवत्तियं वथए । तंसिच नं कारणंसि निद्रियसि परो वएजा-'वसाहि अजो, एगरायं वा दुरायं वा! एवं से कप्पइ एगराय वा दुरायं वा वत्थए, नो से कप्पइ परं एगरायाओ वा दुरायाओ वा वत्थए । जं तत्थ परं एगरायाओ वा दुरायाओ वा वसइ, से संतरा छेए वा परिहारे वा ।।
वृ-अथास्यसूत्रस्य कःसम्बधस्तत आह[भा.१८८७] आयरियउवज्झाएव (यंमि) अहिकिए अहिकिए यकालम्मि ।
निस्सोवसंपयत्तियएगट्टमयंतुसंबंधो || वृ- अधस्तनेष्वनन्तरसूत्रेष्वाचार्य उपाध्यायो वाधिकृतः कालो वा ऋतुबद्धो वर्षाकालश्चाधिकृतस्तस्मिन्नधिकृतेइदं सूत्रमापतितमत्राचार्यस्योपाध्यायस्य वा ऋतुबद्धेकालेमरणस्याभिधानात् । अथवान्तरसूत्रेनिश्राभिहिता, निश्रोपसम्पन्चेत्येकार्थमत्रचोपसम्पद्वक्ष्यते,ततोऽनन्तरमिदंसूत्रमुक्तमयं पूर्वसूत्रैः सह सम्बन्धः ।पुनः प्रकारान्तरेण सम्बन्धमाह[भा.१८८८] अहवा एगयरम्मिनुआयरियगणिमिवावि ।
आहच्च वीसुंभूते गच्छंति फड्डगं फड्डगा व गणं ।। वृ- अथवेति प्रकारान्तरेति एकतरस्मिन्नाचार्ये गणिनि वा उपाध्याये आहच्च कदाचित् विष्वग्भूते कालं गते गच्छसत्काः स्पर्द्धकं गच्छन्तिस्पर्द्धका वागणं, ततो भिक्षुगमनप्रतिपादनार्थमिदं सूत्रम् ।। अनेन सम्बन्धेनापतितस्यास्य व्याख्या-ग्रामानुग्रामं ग्रामग्राम ग्रामेण 'टूइजमाणे' गच्छन्, एतावता
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org