________________
उद्देशकः-४,मूल-१०४.भा. १८२२] वादगतानामष्टाशीति सूत्राणामर्थमधीते, अष्टाशीतिसूत्रार्थवाचनाचार्यः पुनरष्टाशीतिसूत्रार्थप्रतिप्रच्छकस्य समीपेच्छेदसूत्रार्थमधीतेच्छेदसूत्रार्थवाचनाचार्यस्याभाव्यं तत्क्षेत्रम् । [भा.१८२३] एमेव मीसगंभि वि, सुत्ततो बलवगोपगासोउ ।
पुव्वगयंखलुबलियं, हेटिलत्या किमुसुयातो ।। वृ- एवमेवानेनैव प्रकारेण मिश्रकेऽपि सूत्रार्थरुपोभयस्मिन्नपि वक्तव्यम्, सर्वत्र सूत्राद् बलवान् प्रकाशोऽर्थस्य प्रकाशकः । तद्यथा-एक एकस्य पार्श्वे आवश्यकसूत्रमधीते, तस्य समीपे पुनः सुत्रवाचनाचार्य आवश्यकस्यार्थमधीते, आवश्यकार्थवाचनाचार्यस्याभवति तत्क्षेत्रम्, एवं तावद्भावनीयंयावदष्टाशीतिसूत्रार्थवाचनाचार्यः ।सर्वत्राधस्तात्सूत्रादर्थाद्वापूर्वगतंबलीयस्तथाचाहपुव्वगयमित्यादि, यदि पूर्वगतं सूत्रं खलु अधस्तनादर्थाद्भवति बलवत् किमङ्गसूत्रात्, सुतरामधस्तनात्सूत्रादलीय इत्यर्थः । तद्यथा-एक एकस्यपार्श्वे आवश्यकस्यसूत्रमर्थतदुभयं वाधीते, तस्य समीपे पुनरावश्यकसूत्रार्थतदुभयवाचनाचार्यः पूर्वगतं सूत्रमधीते आवश्यकसूत्रादिप्रतीच्छकस्याभवति । एवं तावद्वाच्यं यावदष्टाशीतिसूत्राणि पूर्वगतसूत्राच्च पूर्वगतार्थो बलीयान्, तत एक एकस्य पार्श्वे पूर्वगतसूत्रमधीते तस्य समीपे पूर्वगतसूत्रवाचनाचार्यः पूर्वगतमर्थ पूर्वगतसूत्रप्रतीच्छकस्याभवति ।। अथ किं कारणंशेषात् सूत्रादर्थात्पूर्वगतं सूत्रंबलीयस्ततआह[भा.१८२४] परिकम्मेहियअत्था सुत्तेहियजेयसूईयातेसिं ।
होइविभासाउवरिपुव्वगयंतैन बलियंतु ।। वृष्टिवादः पञ्चग्रस्थानः, तद्यथा-परिकर्माणि सूत्राणि पूर्वगतमनुयोगचूलिकाश्च । तत्र ये परिकर्मभिः सिद्धश्श्रेणिकाप्रभृतिभिः सूत्रैश्चाष्टाशीतिसंख्याः सूचितास्तेषांसर्वेषामप्यन्येपांच उपरि पूर्वेषु विभाषा भवति, अनेकप्रकारं ते तत्र भाष्यन्ते इत्यर्थः । तेन कारणेन पूर्वगतसूत्रं बलिकम् ।। सम्प्रति येन कारणेन सूत्रादर्थोबलीयान्, तदभिधित्सुराह[भा.१८२५] तित्थगरत्थाणंखलुअत्थो, सुतंतुगणहरत्थाणं ।
अत्थेन यवंजिजइ सुत्तंतम्हाउसोबलवं ।। वृ-अर्थः खलुतीर्थकरस्थानंतस्यतेनाभिहितत्वात्, सूत्रंतुगणधरस्थानंतस्यतैईब्धत्वात्, अर्थेन च यस्मात्सूत्रव्यज्यते प्रकटीक्रियते, तस्मात्सोऽर्थः सूत्राबलवान् ।।
अथ कस्मात्शेषार्थेभ्यःच्छेदसूत्रार्थो बलीयानित्यतआह[भा.१८२६] जम्हाउहोइसोही, च्छेयसुयत्थेणखलियचरणस्स ।
तम्हाच्छेयसुयत्थोबलवं मोत्तूणपुव्वगयं ।। वृ-यस्मात्स्खलितचरणस्यस्खलितचारित्रस्यच्छेदश्रुतार्थेनशोधिर्मवति,तस्मात्पूर्वगतमर्थमुक्त्वा शेषात्सर्वस्मादप्यर्थात्च्छेदश्रुतार्थोबलवान् ।। तदेवमावलिकामधिकृत्योक्तम् अधुना मण्डलीमधिकृत्याह[भा.१८२७] एमेव मंडलीए विपुव्वाहियनकृधम्मकहिवादि ।
अहवा पइन्नगसुए, अहिज्जमाणेबहुसुतेवि ।। - यथा अधस्तादावलिकायामुक्तम्, एवमेव मण्डल्यामपि द्रष्टव्यम् । सा मण्डली व भवतीतिचेदुच्यते-पूर्वाधीते नष्टे उज्ज्वाल्यमाने, धर्मकथायां धर्मकथाशास्त्रेषु,वादे वादशास्त्रेषु
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org