Agam Sutra Satik 36 Vyavahar ChhedSutra 3

SR No.: 003372
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 1046
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 36, & agam_vyavahara
File Size: 21 MB

Page 433

४३२
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-३/७४ तैर्वैयिकानि कुलानिकृतानियेनतेभ्यो यथाकालमुपधिभक्त चोपजायते । इतिएतेन अस्थिणंथेराणं तथारूपाणिकुलाणीतिव्याख्यातम् । नकेवलं तैस्तथाळपाणिकुलानि कृतानि किन्तुगुरुबालासहादय आदिशब्दातवृद्धस्लानादिपरिग्रहःअनेकप्रकाररुपगृहीताःसग्रहोपग्रहान्याभुपष्टम्भेनीताः पत्तियानीति सुप्रतीतत्वान्न व्याख्यातं, तच्चेत्यत्र द्वितीयं व्याख्यानमाह[भा.१५४०] ताइंपीतिकराई असईपुवत्ति होतिथेग्जानि ।
वेसिय अणवेक्खाए जिम्हजढा ईतिविस्संभो ।। वृ-अथवेति प्रतीतप्रथमव्याख्यानापेक्षयाव्याख्यानान्तरोपदर्शनस्थेवानीतिकिन्त्वसकृदिति तथा वैश्वासिकानीति कोऽर्थः अनपेक्षया स्वपरविशेपाकरणेन प्रभूततगणां सञ्चिता (संवतिना) ड्रेनेत्यर्थः वैष्याणि विशेषतः एषणीयान्यभिलषनीयानि कृतानि यतस्तानि जिम्हजढानि जिम्हं मायारहितानि कृतानीति तेषु, विश्रम्भो विश्वासो विश्रंभस्थानत्वासाद्यव्यपेणीतिसंमुईकराणीति व्याख्यानार्थमाह[भा.१५४१] सव्वत्थ अविसमत्तेण कारगो होइसंमुर्दानियमा ।
बहुसोय विग्गहेसुंअकासिगणसम्मुदिंसोउ ।। वृ-सर्वत्र सर्वेषु प्रयोजनेषु यो नियमादविषमत्वनाकुटिलतया कारको भवति संमदित्तिपदैकदेशे पदसमुदायोपचारात् सम्मुदिकरः तान्यपि कुलानि तेन तथारूपाणि कतानि न केवलं तेन कुलानि संमुदिकराणि कृतानि किन्तु सोऽपि तु शब्दोऽपि शब्दार्थः बहुशो बहुभिः प्रकारैर्विग्रहेषु समुत्पन्नेषु तदुपशमनतोगणस्य गच्छस्थ सम्मुदिमकार्षीत् । शेषाणितुपदानि सुप्रतीतत्वान्नव्याख्यातानि ! [भा.१५४२] थिरपरिच्चिय पुव्यसुतोसरीस्थामावहारविजढो उ ।
पुट्विं विनीयकरणो करेइ सुत्तंसफलमेयं ।। वृ- स्थिरो नाम अचपलः परिचितं पूर्वस्मिन् पर्याये श्रुतं यस्य स परिचितपूर्वश्रुतः यदि वा प्रत्यागतस्यापि स्वाभिधानमिव परिचितंपूर्वपठितं यस्य स तथा ततः पूर्वपदेन विशेषणसमासः । तथा शरीरस्य स्थामप्राणस्तस्यापहारोऽपलपनं तेन विजढो रहितः शरीरस्थानापहाररहितः । किमुक्तंभवति ? पूर्वं तेन शारीरं बलं वैयावृत्यवाचनादिषु परिहारापितमिति तथा पूर्वं पूर्वपर्याये विनीतानि विशेषतः संयमयोगेषु नीतानि करणानि मनोवाकायलक्षणानि येन स विनीतकरणः संयमयोगादिकं सर्व तेन पूर्वमपरिहीनं कृतमिति भावः । य ईशः पूर्वमासीत् । स एतत्सूत्र सफलं करोति । ईशस्य तद्दिवसमाचार्यत्वमुपाध्यायत्वं वाउद्दिश्यतेन शेष्य ततो न कश्चित्पूर्वापरविरोध इतिभाव ।। [भा.१५४३] किह पुन तस्स निरुद्धो परियातो होज्जतबिवसतोउ।
पच्छाकडसावेक्खो सणईहिं बलानीतो ।। वृ-कथं केन प्रकारेण तस्य पूर्वः पर्यायो निरुद्धः कथं तावदेवसिकस्तद्दिवसभावीपर्यायोऽभवत् । अत्रोत्तरमाह-पच्छाकडेत्यादि स्वज्ञातिभिः स्वकीयैः स्वजनैः सापेक्षा गच्छसापेक्षः सन् बलानीतः सोऽभूदतः सर्वं सर्वपृष्टनमभूत् । एतदेव प्रपञ्चयन्नाह- .. [भा.१५४४] पव्वज्जअप्पंचम कुमारगुरुमादि उवहितेनयनं ।
निज्जंतस्स निकायण पव्वइतेतेतद्दिवसपुच्छा ।। वृ- राजा कोप्यमात्यपुरोहितसेनापतिश्रेष्ठिसहितो राज्यमनुशास्ति । ए (ते) षामेकैकः पुत्रस्तत्र राजपुत्रो राज्ञा सजा भविष्यतीति संभावितः अमात्यपुत्रो अमात्येनामात्यत्वे पुरोहितेन पुरोहितत्वे सेनापतिपुत्र: सेनापतिना सेनापतित्वे श्रेष्टिपुत्रोऽपिश्रेष्टिनाश्रेष्टित्वे ।तेपञ्चापिसहक्रीडन्ति । अन्यदा कुमारी राजपुत्र आत्मपञ्चमो अमात्यपुरोहितसेनापतिश्रेष्टिपुत्रैः सहेत्यर्थः प्रव्रज्यामग्रहीत् । सर्वेचते अतीव बहुश्रुता जाता ग्रहणशिक्षांआसेवनाशिक्षांचातिशिक्षितवन्तः । कुलानिचप्रीतिकरादिरूपाणि