________________
उद्देशकः३, मूलं :७३, [भा. १५११]
४२७ 'सामान्यतः शरीरपीडायां जातायामातंके च सद्योजाते सति रोगे समुत्पन्ने शय्यावसतिर्निषद्यापीठफलकादिरुपाः उपधिकल्पादिः पानंद्रवं अशनमोदनादिभेषजमौषधमौपग्रहिकंदण्डप्रोञ्छनाधुपकरणं । एतेषां समाहारो द्वन्द्वस्तस्मिन् सप्तमी षष्ट्यर्थे । ततोऽयमर्थः- एतेषां स्वयं दाने अन्यैर्दापने तथा वैयावृत्यादेःकारापणेकरणेच तथाकयमणुनाएइतिपरैः कृतस्यानुज्ञायां यत्प्रवर्तनंतथाउपहितविधिर्यश्चानुपहितविधिस्तत्रोपहितविधि मयत आचायैर्वितीर्णं तदाचार्यमनुज्ञाप्यान्येषांसाधूनां तदन्तरण विस्तस्यतां ददाति । अनुपहितविधिर्यदनुत्पन्नमुत्पाद्य ददाति । अन्ये तुव्याचक्षते-यद्यस्य गुरुभिर्दतं तत्तस्योपनयर्तात्येव उपहितविधिः यत्पुनस्तस्य गुरुभिर्दत्तं तत्सोऽन्यस्य गुरुन् अनुज्ञाप्य ददाति । एषोऽनुपहितविधिः एवं सर्वमपग्रहंजानातिएतदेवलेशतोव्याख्यानयति[भा.१५१२] बालादीनेतेसिं सेन्जनिसेजो वहिप्पयाणेहिं ।
भत्तनपान भेसज्जमादीर्हि उवगहंकुणइ।। [भा.१५१३] देइसयं दावेइय करेय कारावए यअनुजाणे ।
उवहियजंजस्स गुरुहिं दिन्नं तंतस्स उवनेतिं ।। [भा.१५१४] अनुवहियं जंतस्सउदिनंतं देइ सो उअन्नस्स ।
खमसमणेहि दिन्नं तुभंति उवगहोएसो ।। वृ. एतेपामनन्तरगाथाभिहितानां बालादीनां बालासमर्थवृद्धमार्गगमनादिश्रान्ततपः क्लान्तवेदनातजातातङ्कानांशय्या-निपद्योपधिप्रदानैस्तथा भक्त मोदकाशोकवादि अन्नमोदनादि पानभैषजेप्रामुक्तस्वरुपेआदिशद्वादोपग्रहिकोपकरणादिपरिग्रहएतैरुपग्रहमुपष्टम्भंकरोतिकथमित्याहस्वयं शय्यादिकं ददाति अन्यैर्वा दापयति तथा स्वयं वैयावृत्त्यादि करोति अन्यैः कास्यति । कुर्वन्तंवा अन्यमनुजानीते । उवहियत्ति पदैकदेशे पदसमुदायोपचारादुपहितविधिरिति द्रष्टयं यद्यस्य गुरुभिर्दत्तं तत्तस्योपनयतीत्येप उपहितविधिर्यत्पुनस्तस्य दत्तं सोऽन्यस्मै गुरुन् अनुज्ञाप्य ददाति क्षमाश्रमण:तुभ्यमिदंदत्तमित्येपोऽनुपहितविधिः । एष सर्वोऽप्युपग्रहः । उक्त उपग्रहकुशलः ।
साम्प्रतमक्षता-चारादिपदानांसामान्येन व्याख्यानमाह[भा.१५१५] आहाकम्मुद्देसिय ठवियरइयकीयकारियच्छेज्जं ।
उब्भिणाहडमाले वणीमगा जीवणनिकाए ।। [भा.१५१६] परिहरति असनपानं सेजोवहिपूतिसंकियं मीसं ।
अक्खुयमसबलमभिन्नमसंकिलिठमावासएजुता ।। वृ-आधाकर्मिकंयन्मूलतएव साधूनांकृतकृतं,औदेशिकमुद्दिष्टादिभेदभिन्नं, स्थापितंयत्संयतार्थं स्वस्थाने परस्थाने वा स्थापित, रचितं नाम संयतनिमित्तं कांस्यपात्रादौ मध्ये भक्तं निवेश्य पार्थेषु व्यञ्जनानि बहुविधानि स्थाप्यन्ते । तथा क्रीतेन कारितमुत्पादितं क्रीतकारितं आच्छेद्यं यत भृतकादिलभ्यमाच्छिद्य दीयते उद्भिन्नं यत्कुतपादिमुखं स्थगितमप्युद्भिद्य ददाति । आहृतं स्वग्रामाद्याहतादि मालत्तिमालापहृतं,वनीपकीभूय पिण्डउत्पाद्यतेस पिण्डोऽपिवनीपकः । आजीवनं यदाहारशय्यादिकंजात्याद्याजीवनेनोत्पादितं, ।निकाएत्तिममएतावद्दातव्यमिति निकाचितं । एतानि योऽशनपानानि शय्योपधीश्च परिहरति तथा पूतिशङ्कितं मिश्रमुपलक्षणमेतत् । अध्यवपूरकादिकंच यश्चावश्यकेयुक्तःसोऽक्षताचारः अभिन्नाचारः असंक्लिष्टाचारः । तत्रस्थापितादिपरिहारीअक्षताचारः अभ्याहृतादिपरिहारी अशबलाचारः । जात्योपजीवनादि परिहरन् अभिन्नाचारः । दोषपरिहारी असंक्लिष्टः । सम्प्रति लाघवाय द्वितीयसूत्रगतानिक्षताचारादीनि पदानिव्याख्यानयति[भा.१५१७] ओसन्नखुपायारो बलायारो यहोइपासत्थो ।
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org