________________
व्यवहार -छेदसूत्रम्-१-२१५९ भा.१२३५] अहवा उच्चारागतोकुडंगमादी कडिल्लदेसम्मि।
वेत्ती कयंअकजंजेट्टजेणंसहमएवि ।। वृ- अथवेत्यभ्याख्यानस्य प्रकारान्तरप्रदर्शन कुडङ्गादौ कडिल्लदेशे गहन प्रदेशे उच्चाराय गतस्तत्र ज्येष्टार्येण सहमयापि कृतमकार्यमिति । तस्माद्ब्रत्तानि मम साम्प्रतमारोपयत । एवमुक्त सूरिभिः स एवं वक्तव्यः । [भा.१२३६] तम्मागते वयाइंदाहामो देति वातुरंतस्स ।
भूयत्थे पुननाए अलियनिमित्तं नमूलंतु ।। वृ-योऽसौ त्वया अभ्याख्यातः स यदा आगतो भविष्यति तदा तस्मिन्नागते व्रतानि तेदास्यामः । अथस त्वरमाणो ब्रूते । भगवन् कुशाग्रस्थितवाताहतजलबिन्दुरिवातिचञ्चलं जीवितमितिनशक्यते । क्षणमाणमप्यव्रतेन स्थातुमित्यधुनैव मादीयतांव्रतादीनीतितस्यैवत्वरमाणस्य ददतिव्रतानि वाशब्दो विकल्पार्थः । अत्र पुनर्भूतार्थो गवेषणीयः किमयं सत्यं ब्रूते उतालिकं तत्र यथा भूतार्थो गवेषणीयस्तथानन्तरमेव वक्ष्यते । भूतार्थे च गतेज्ञातयदिसत्यं सदा द्वयोरपिमूलंदीयते, ।अथालीकं ततो योऽभ्याख्यातःसशद्धः इतरत्वस्य त्वभ्याख्यातुर्मूलंन दीयते किन्त्वलीकनिमित्तंमृषावादप्रत्ययं चतुर्गुरुकं प्रायश्चित्तमितिसम्प्रति यथाभूतार्थो ज्ञायतेतथा प्रतिपिपादयिषुरिगाथामाह[भा.१२३७] चरियपुच्छणपेसण कावालियतवोसंघोजभणति ।
चउभंगोहिनिरिक्खी देवयावतहियं विही एसो।। वृ-तत्रभूतार्थे ज्ञातव्ये एष विधिश्चरिका पब्रिाजिका तस्याः प्रच्छनाय वृषभारणां प्रेषणंसाचेत सत्यवादिनीनमन्यते । ततस्तौद्वावपिपृथगुपाश्रयेप्रेष्यतत्रवृषभास्तत्स्वपगवेषणाय कापालिकरुपेण प्रेष्यन्ते । कापालिकग्रहणमुपलक्षणंतेनसरजस्कादिरुपेणापीत्यपिद्रष्यव्यम् । एवमपिभूतार्थानिर्णये तवोत्ति तपस्वी कार्योत्सर्गेण देवतामाकम्प्य पृच्छति । एतस्यापि प्रकारस्थाभावे संघो मेलयित्वा प्रच्छनीयस्तेनच निरीक्षणोनिरीक्षकानधिकृत्य चतुर्भङ्गी केचित्तथाभूतंतथाभावेनपश्यन्तीत्यादिरूपा वक्ष्यमाणा प्ररुप्यते । गायानांपुंस्त्वं प्राकृतत्वात् सा च चतुर्भङ्गीभद्रप्रान्तदेवता आश्चित्य संभवति । एष द्वारगाथासंक्षेपार्थः साम्प्रपमेनामेव गाथां विवरीषुराह-- [भा.१२३८] आलोइयंमि निउणेकजंस सीसए तयंतव्वं ।
पडिसिद्धिमि य इयरोभणति बियं पितेनस्थि ।। वृ-अभ्याख्यातः साधुरागतः सन् आलोचयतिप्रथमालिकांचावन्नजानामि द्वितीयःसङ्घाटकक्वापि गत इति । केवलोऽहमागतोऽस्मि तत् आचार्या ब्रुवते । सम्यगालोचय ततः सस्मृत्वा आलोचयति यावत्तस्मिन्नपि तृतीये वारे तदालोचितं ततस्त्रिगुणे त्रिःकृत्वा आलोचिते यदि न प्रतिसेवितमित्यालोचयति । ततो येन कारणेन त्रीन् वारानालोचापितस्तत्कार्यं करणं सर्वं से तस्य कथ्यते, शिष्यतेयथासएष तवसङ्घाटकस्त्वयासह किञ्चिन्मात्रं हिण्डित्वासमागतोब्रूते-ज्येष्ठार्येण आर्यागृहे वृक्षविषमे वा क्वचित्प्रदेशे कृतमकार्यं तत्संसर्गतो मयापि संसृष्टकल्प उपजीवित इति ततोऽभ्याख्यातः साधुर्वदति न मया प्रतिसेवितमेवं तेन प्रतिषिद्धे प्रतिसेवितेइतरोऽभ्याख्यानप्रदाता भणति-अहो ज्येष्ठार्यतव द्वितीयमपिव्रतंनास्ति ।आस्तां चतुर्थमित्यपिशब्दार्थः ।।
[भा.१२३९] दोण्हंपिअनुमएणंचरियावसहे पुच्छियपमाणं ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org