________________
व्यवहार - छेदसूत्रम् - १- २/५८
नवरमेकोऽगृहिभूतोपस्थापनामपरोगृही भूतोपस्थापनार्हतौ च परस्परं गणयोः प्रतिपद्येते तद्यथाएकोऽपरस्मिन् गणे अपरोपि तस्मिन् एवमन्योन्यस्य गणयोस्तेषामगीतार्थानां गुरु प्रायश्चितं वहतस्ते गणाः परस्परं ब्रुवते - कथमस्माकं स्थविरान् करिष्यथ । किं गृहीभूतान् अगृहीभूतान्वातत्र यो गृहिभूतीपस्थापनार्हं प्राप्त स्तद्गणं प्रतीतरे ब्रुवते गृहीभूतं करिष्यामः ।
[भा. १२२९]
गिहिभूतेत्तिय उत्ते अम्हेवि करेमो तुज्झगिहीभूतं । अगिहिं दोन्निवि मए भांति थेरा इमं दोवि ।। नविसुज्झेमी अम्हे अगिरिभूया तहाविनिच्छेसु । इच्छा संपूरिञ्ज गणपीतिकारगेहिं तु ॥
३६२
[भा. १२३० ]
?
बृ- गृहीभूतं करिष्याम इत्युक्ते इतरे वदन्ति वयमए तवाचार्यं गृहिभूतं करिष्यामः । तत्रैवं परस्परं विवादे तान् द्वयानपि मृगान् अगीतार्थान् भणन्ति । द्वावप्यगृहिभूती वयमुपस्थापयिष्यामः । इतरौ च द्वावाप्याचार्याविदं ब्रूतः न वयमगृहिभूताः शुद्ध्यामः तस्माद्गृहीभूता क्रियामहे इति । एवं यद्यप्य गृही भूतोपस्थापनं तेनेच्छन्ति तथापि तेषु तथा अनिच्छत्स्वपि गणप्रीतिकारकैर्महद्भिः स्थर्विरैः सं ति तेषां द्वयानामपि गणसाधूनामिच्छा पूर्वते द्वावप्यप्रीति परिहारार्थमगृहस्थभूतावुपस्थाप्यते इत्यर्थः ।।
मू. (५९) दोसाहम्मिया एगतां विहरति, तेहिंएगे तत्थ अन्नयरं अकिद्यद्वाणं पडिसंवित्ता आलोइञ्जा अहणं भंते! अमुएणं साहुणा सद्धिं इमिथम्मिकारणम्मि मेहुण पडिसंवी. पच्चयहेउं च सयं पडिसेविय भणति, तत्थपुच्छियव्वे किं पडिसेवी ? अपडिसेवी ? सेय वएज्जा पडिसेवी परिहारपत्तं; सेय वएजाणो पडिसेवी नो परिहारपत्ते जैसेपमाणं वदति सेच पमाणा उ घेतव्वे, सिया से किमाहु भंते! सच्चपइणा यवहारा ।
वृ- अथास्य सूत्रस्य पूर्यै सूत्रेण सहकः सम्बन्ध स्तत आह[भा. १२३१]
वृ- अनन्तरे अनवस्थाप्यसूत्रे द्वयोर्मद्ये कोऽपिपूर्वव्रते, स्थापितः स्यात् उपस्थापितः स्यात् इत्यर्थः । अपरं पश्चात् तत्र योऽसौ पूर्वमुपस्थापितः पश्चादुपस्थापितस्य रत्नाधिको भवति स च पश्चादुपस्थापितः कोऽपि पूर्व व्रतेषु स्थापितस्य रत्नाधिकत्वमविषहमानश्चच्छिद्राणि प्रेक्षते, प्रेक्षमाणश्च कदाचिच्छिद्रमुपलभ्यायमवमो लघुर्मम भविष्यतीति बुद्ध्या च्छोभकमयाख्यानं ददाति, तत एतदर्थप्रतिपादनार्थमवस्थाप्यपाराञ्चितसूत्रानन्तरमधिकृतमभ्याख्यानसूत्रं प्रवृत्तमित्येष स्थोभकः सूत्रसम्बन्धः,
अथवान्यसंबंध: । [ भा. १२३२]
पुव्वं वतेसु ठविए रायनियत्तं अविसहं कोइ । उभो भविस्सत्ति इमो उच्छोभग सुत्तसंबंधो ||
पीतिय पडिवक्खोवा अचियत्तणेण च्छोभगं देखा । पच्चयहेउं च परे सयं च पडिसेवियं भणइ ।।
वृ- अधस्तनानन्तर सूत्रेऽभिहितमिदं यथा तस्य गणस्य प्रीतिकं भवति । तथोपस्थापनीयः तस्य च प्रीतिकस्य प्रतिपक्षो वा शब्दः सम्बन्धस्य प्रकारान्तरोपदर्शने अचियत्तमप्रीतिकमचियत्तंति वा अपियत्तन्ति वा एगट्ठमिति वचनात् । तेन प्रीतिकेन च्छोभकमभ्याख्यानं दद्यादिति पूर्व सूत्रानन्तरमस्याभ्याख्यानसूत्रस्योपनिपातः । अनेन सम्बन्धेनायातस्यास्य व्याख्या द्वौ साधर्मिकौ सांभोगिकावेकत एकेन संघाटकेन विहरतः । तत्र तयोर्द्वयोर्मध्ये एक इतरस्याभ्याख्यानप्रदाननिमित्तमन्य
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org