________________
३२८
व्यवहार • छेदसूत्रम्-१-२/४१ लहुओ लहुअतरागो अहा लहुगोय ववहारो ।। [भा.१०६०] लहुसोलहुसतरागो अहा लहुसोय होइववहारो ।
एएसिंपच्छित्तंवोच्छामि अहानुपुव्वीए ।। वृ-व्यवहारस्त्रिविधस्तद्यथा गुरुको लघुको लघुस्वकश्च तत्र यो गुरुकः स त्रिविधस्तद्यथा गुरुको गुरुतरको यथा गुरुस्वकश्च लघुकोपि त्रिविधस्तद्यथा लघुः लघुतरो यथा लघुस्वको, लघुस्वकोपि त्रिविधस्तद्यथा लघुस्वो लघुस्वतरको यथा लघुस्वकश्च: एतेषां व्यवहाराणां यथानुपूर्व्या यथोक्त परिपाट्या प्रायश्चित्तं वक्ष्यामि । किमुक्तं भवत्येतेषु व्यवहारेषु समुपस्थितेषु यथा परिपाट्या प्रायश्चित्तपरिमाणं अभिधास्ये यथा प्रतिज्ञातमेव करोति। [भा.१०६१] गुरुगोयहोइमासो गुरुगतरागो भवेचउम्मासो ।
अहगुरुगोच्छम्मासो गुरुगयपक्खंमिपडिवत्ती ।। दृ- गुरुको नाम व्यवहारो मासो मासपरिमाणः, गुरुके व्यवहारे समापतिते मास एकः प्रायश्चित्तं दातव्य इति भावः । एवं गुरुतरको भवति चतुर्मास चतुर्मास परिमाणः यथा गुरुकः षण्मासः षण्मासपरिमाणः |एपा गुरुकपक्षेगुरुकव्यवाहारेत्रिविधेयथाक्रमप्रायश्चित्तप्रतिपत्तिः सम्प्रति लघुक लघुस्वकव्यवहारविषयंप्रायश्चित्तप्रमाणमाह[भा.१०६२] तीसा य पणवीसा, वीसा पनरसेवय ।
दसपंचयदिवसाई,लहुसगपक्खंभि पडिवत्ती ।। वृ-लघुको व्यवहारस्त्रिंशदिवसपरिमाणः । एवं लघुतरक पञ्चविंशतिदिनमानः, । यथालधुस्वको विंशतिविंशतिदिनमानः । एपालघुकव्यवहारे त्रिविधेयथाक्रमप्रायश्चित्तप्रतिपत्तिः । तथालधुस्वको व्यवहारः पञ्चदशपञ्चदशदिवस प्रायश्चित्तपरिमाणः । एवंलधुस्वतरको दशदिवसमानोयथा लघुस्वकः पञ्चदिवसानिपञ्चदिवसप्रायश्चित्तानि परिमाणः ।एषालघुस्वव्यवहारपक्षेप्रायश्चित्तपरिमाणप्रतिपत्तिः । अथकंव्यवहारं केन तपसा पूर्यतीतिप्रतिपादनार्थमाह[भा.१०६३] गुरुगंच अट्ठमंखलुगुरुगतरांगंच होइदसमंतु।
अहगुरुगदुवारसमं गुरुगपक्खंमि पडिवत्ती ।। वृ- गुरुकं व्यवहारं मासपरिमाणं अष्टमं कुर्वन् पुरयति । किमुक्तं भवति ? गुरुकं व्यवहार मासपरिमाणमष्टमंन वहति । तथा गुरुतरकं चतुर्मासप्रमाणं व्यवहारं दशमं कुर्वन् पूरयति दशमेन वहतीत्यर्थः । यथा गुरुकंषण्मासप्रमाणंव्यवहारद्वादशकं कुर्वन्द्वादशमेनेत्यर्थः पूरयतिएषागुरुकपक्षे गुरुकव्यवहारपूरणविषये ततः प्रतिपत्तिः ।। [भा.१०६४] छटुंच चउत्थं वा आयंबिल एगट्टाणपुरिमहूं ।
निव्वीयंदायव्वं अहा लहुस्सम्मि सुद्धोवा ।। वृ-लघुकंव्यवहारं त्रिंशदिनपरिमाणंषष्टंकुर्वन्पूरयति । लघुतरकंपढ्वविंशदिवसपरिमाणव्यवहार चतुर्थ कुर्वन् यथा लघुकव्यवहारं विंशति दिवसमानमाचाम्लं कुर्वन् एषा लघुकत्रिविधव्यवहार पूरणे तपः प्रतिपत्तिः । तथा लघुकस्वभावव्यवहारं पञ्चदशदिवस परिमाणमेकस्थानकं कुर्वन् पूरयति । लघुतरस्वकव्यवहारंदशदिवस परिमाणंपूर्वार्धं कुर्वन्यथालघुस्वकव्यवहारंपञ्चदिनपरिमाणं निर्विकृतिकं कुर्वन्पूरयति ततएतेषुगुरुकगुरुतरकादिषुव्यवहारेष्वनेनैवक्रमेणतपादातव्यं ।यदिवायथालघुस्वके
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org