________________
३२६
व्यवहार-छेदसूत्रम्-१-२/४१ चतुर्थः । तत्र प्रथमे द्वितीये वा भङ्गेन प्रविशति, प्रथमभंगे परिहारिणो द्वितीयभंगे वास्तव्यानामनर्थसंभवात् तृतीयभंगेपुनरिच्छयाप्रवेशः,यदिसशेनाशिवेनगृहीताः परिहारीगच्छश्चततः प्रवेश्यते,अथ विसशेन, एकसोममुखीभिरपरः कालमुखीभीरक्तमुखीभिर्वातदा न प्रवेश्यते, अन्यतरस्यानर्थसंभवात्, यस्तु चतुर्थो भंगः सशुद्धः एव सम्प्रति प्रथमादिषु भङ्गेषु प्रतिषिद्धमपि प्रवेशनं कुर्वतः प्रायश्चित्तविधिमाह[भा.१०५२] अगमनेचगुरुगा साहसागारिगामबहि ठेति। .
. कप्पट्टसिद्ध सन्नी साहुगिहत्थं पवेसेति ।। वृ-प्रथमादिषु प्रतिषेधमतिक्रम्य गमनं प्रवेशनमिति गमनं तस्मिन् प्रायश्चित्तं चतुर्गुरुका मासाः आज्ञाऽनवस्था मिथ्यात्वविराधनाश्च दोषास्तथा यदि प्रथमादिषु भङ्गेषु प्रतिषिद्धेऽपि प्रवेशने कृते साधुरेकोऽपिकालंकरोतितदाचरमंपाराञ्चितंनामप्रायश्चित्तं । अथशैय्यातरस्यकालकरणंततश्चत्वारा गुरुकाः ।यतएवं प्रायश्चित्तमतः परिहारिकेणग्रामस्य बहिः स्थित्वा यदिकल्पस्थकं पश्यति ।यदिवा सिद्धत्ति सिद्धपुत्रं अथवा संज्ञितंश्रावकंसाधुंवा विचारादिविनिर्गतंगृहस्थं वा, ततः सन्देशंकथयित्वा प्रेषयति यथा गत्वा साधूनामाचक्ष्य बहिः प्रव्रजितो युष्मान् द्रष्टुकामस्तिष्ठति । स तथा प्रेपितः साधुनामाख्याति ततः किमित्याह[भा.१०५३] गंतूण पुच्छिऊणंतस्य यवयणं करेंतिनकरेति ।
एगाभोगणसव्वे बहिठाणं वारणंइयरे ।। वृ-ग्रामाभ्यन्तरवर्तिनः साधवः परिहारिणः समीपंगत्वा पृच्छंतिनिराबाधंभक्तोवर्तते । तत्रवदि ब्रूतेनहितोऽहमशिवेनेति । तदातस्सयवयणंकरितिनकरितित्तितस्य परिहारकस्यवचनंप्रवेशलक्षणं तेकुर्वन्ति । यदिवानकुर्वतिकिमुक्तंभवति? प्रथमेद्वितीयेवाभङ्गेनकुर्वन्तितृतीयभंगेचतुर्थेकुर्वन्ति, तृतीये यतनामाह-एगा भोगनेत्यादि, तृतीये भङ्गे यदि सध्शमशिवं तत एकस्मिन्नुपाश्रयेतं कुर्वन्ति । अथ विसशःतर्हिनैकस्मिन्नुपाश्रयेस्थापनीयोऽन्यतरस्यानर्थसंभवात् । किन्तुभिन्नेतस्मिन्नप्यसम्बन्धे अर्थव्यवच्छिन्नंगृहंन किमपिलभ्यते, । ततः सम्बन्धेऽपिगृहेपृथग्द्वारेस्थापनीयः एगाभोगणसव्येति । एकस्य साधोराभोगनं प्रतिजागरणं किमुक्तं भवति । एकः साधुस्तं म्लायन्तं परिहारिणं प्रतिजागर्ति, शेषाः सर्वेऽपि साधवः तत्प्रायोग्यमौपधादिकं याचन्ते । बहिट्ठाणमिति यदि पुनः परिहारिणो वसतावानयने शय्यातरोऽप्रतिं करोतितदा ग्रामस्य बहिर्वसते(रेवा योऽन्यो वाटकादिस्तत्र परिहारिणः स्थानं कर्तव्यम् । वारणं इयरे इति, अथ सागारिको यस्तं प्रतिचरतियश्चतत्र गत्वा शरीरवार्ता पृच्छति तस्मिन् वारणं प्रतिषेधं करोति । यथा-यूयमशिवगृहीतस्य समीपं गच्छत आगच्छत एवं च तेन सह सम्पर्क कुर्वाणाअस्माकमप्यशिवं संचारयिष्यतस्तस्मान्माकोऽपियुष्मन्मध्ये तत्रयासीत्, तदा यतना कर्तव्या साचाग्रेस्वयमेव वक्ष्यते साम्प्रतमेगाभोय[ग]णेसव्वे इतिव्याख्यानयन्नाह[भा.१०५४] वोज्छिन घरस्सासइपिहदुवारे वसंतिसंतिसंबद्धे ।
एगोतंपडिजग्गति, जोगं सव्वेविज्ञोसंति ।। वृ-व्यवच्छिन्नग्रहस्य असम्बद्धस्योपाश्रयस्य असतिअभावेसम्बद्धेऽप्युपाश्रये वसति । कथं भूते इत्याह-पृथग्द्वारे विभिन्नद्वारेततएकोतमितितंपरिहारिणंप्रतिजागर्तिप्रतिचरति,शेषाः सर्वेऽपिसाधवो योग्यमौषधादिकंझोषयन्ति-मार्गयन्ति।आभोगनंमार्गणंझोषणमिति कार्थउक्तंच-आभोगणंति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org