________________
२७१
उद्देशक : १. मूलं : २५, [भा. ८३१]
सम्प्रति पुनो आलोएजा' इत्यादिसूत्रं व्याख्यानयति[भा.८३२] सेसम्मिचरित्तस्या लोयणयापुनोपडिक्कमणं ।
च्छेदं परिहारंवा जं आवत्रो तयंपावे ।। वृ- यद्यपि प्रतिमाप्रतिपन्नस्य चारित्रविराधनासीत् तथापि न चारित्रं सर्वथापगतं किन्तु शेषोऽवतिष्ठते ।व्यवहारनयमतेनदेशभङ्गेनसर्वभङ्गाभावात्ततःशेपेचारित्रस्व सतिपुनरालोचना पुनः प्रतिक्रमणंनतुपुनःशब्दो द्वितीयवारापेक्षः । तथाच लोकं वक्तारः कृतमिदमेकवारमिदानींपुनः क्रियते इति । अत्र तु प्रथममेवालोचनं प्रथममेव च प्रतिक्रमणं ततः कथं पुनः शब्दोपपत्तिः ? उच्यते-यत्रैव स्थानेसोऽकृत्यं कृतवान् । तत्रैवसइत्थमचिन्तयत् आलोचयामिप्रतिक्रमामिचतावदहमेतस्याकृत्यस्य पश्चाद्गुरुसमक्षं भूय आलोचयिष्यामि च एवं च चिन्तयित्वा तथैव आकार्षीत् ततो घटते पुनः शब्दोपादानमितियदिवायदेव तदानींहादुष्टुकृतंदुष्ठुकारितमित्यादिचिन्तनं तदेव च प्रतिक्रमणमिति भवति ।तदपेक्षया पुनःशब्दोपपत्तिः यदपिचच्छेदंपरिहारंवाग्रायश्चित्तमापन्नस्तत्प्राप्नोतिप्रतिपद्यते । सम्प्रति यदुक्तं नियट्टखिसंतणुग्धाया इति तद्व्याख्यानयति{भा.८३३] एवं सुभपरिणामं पुनोवि गच्छंति तंपडिनियत्तं ।
जेहीलइखिंसइवा पावतिगुरुएचउम्मासे ।। वृ-एवं पुनरालोचना प्रतिपत्यादिप्रकारेणशुभपरिणामंशोभनाध्यवसायंपुनरपिगच्छेप्रतिनिवृत्तं सन्तं यो हीलयति खिंसयति वा, तत्र यदसूयया निन्दनं तत् हीलनं यथा समाप्तिं नीताऽनेन प्रतिमासांप्रतमागतो वर्तते ततः क्रियतामस्य पूजेति यत्पुनः प्रकटं निन्दनं सा खिंसा यथाधिक तव भ्रष्टप्रतिज्ञस्येत्यादि स प्राप्नोति प्रायश्चित्तंगुस्कान् अनुद्घातान्चतुरोमासान् ।
मू. (२६) भिक्खू वा गणाओ अवक्कम्म पासत्थविहारे विहरेजा संयइच्छेखा दोच्चंपि तमेवगणं उवसंपञ्जित्ताणं विहरित्तए अस्थिया इत्थ से पूणो आलाएजा, पुनो पडिक्कमेजा, पुणोछेट परिहारस्स उवट्टाइजा। _वृ- भिक्खूय गणातो अवक्कम्मेत्यादि भिक्षुरुक्तशब्दार्थः वा वाक्यभेदे गणादपक्रम्य निःसृत्य पार्थस्थविहारं पार्श्वस्थचर्या प्रतिपद्येत स भूयोऽपि भावपरावृत्या इच्छेद्वितीयमपि वारं गणमुपसम्पद्य विहर्तुं अस्थिया इत्थेत्ति अस्ति चात्र कश्चित् यः शेषे चारित्रस्य सति पुनरालोचयेत्, पुनः प्रतिकामेत पुनश्छेदं परिहारं वा यः प्रायश्चित्तमापन्नस्तस्य च्छेदस्य परिहारस्य वा प्रतिपत्तयेऽभ्युतिष्ठेत् । यः पुनः सर्वथापगते चारित्रं पुनरालोचयेत् पुनः प्रतिक्रामेत्स मूलमापन्न इति मूलस्य प्रतिपत्तयेऽभ्युतिष्ठेत् । इदं सूत्रं पार्थस्थविषय एवमुक्तमेवं यथाच्छंदसिकुशीले अवसन्नेसंसक्ते च वक्तव्यम् । यद्यथा___ मू. (२७) भिक्खू य गणाती अवक्कम्म अहाच्छंदविहारं विहरेजा । सो इच्छंजा दोच्चंपि पुनो पडिक्कमेजापुनी छेयपरिहारस्सु उवट्ठाइजा तहेवगणं उवसंपज्जित्ताणं विहरित्तए अस्थिया इच्छसंसं पुनी आलाएला।। मू. (२८) एवं कुसील विहारं विहरेज्जा। मू. (२९) एवं आसन्न विहारविहरेज्जामू. (३०) एवं संसत्त विहारं विहरेज्जावृ-अथामीषांसूत्राणां पूर्वसूत्रत्रयेण सह कः सम्बन्ध इत्यत आह
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org