Page Text
________________
२६
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१
प्रकृतमधिकारः अवधारणार्थोत्रस्याच्छ्ब्दःइतिभावः ततायमर्थः गुरुणा मंतिकेनियमादालांचना, यदिवा आशंकायामपि प्रकृतं तत्रायमर्थः गुरुणामंतिकस्यात्तावदालोचना यदि पुनराचार्यो गणतृप्तिविप्रमुक्तोभवति, ततस्तमस्मिन् गणतृप्तिविप्रमुक्ते उपाध्यायस्य समीपे आलोचना, अथोपाध्यायस्यापि कुलादि कार्यैः श्राद्धादि कथनैर्वाप्याक्षपस्ततो अन्यस्य गीतार्थस्य तदभावे अगीतार्थस्य समीपे आलोचयितव्यं, गतमालीचनाप्रायश्चित्त मिदानीं प्रतिक्रमणार्ह मभिधित्सुराह - भा. ६०] गुत्तीसुवसमितीसुय पडवी जोगतहापसत्येव ।
वइक्कमे अनाभांगे पायच्छित्तं पडिकमणं ।।
वृ- गुप्तयस्तिस्वस्तद्यथा मनोगुप्ति वर्चन गुप्तिः कायगुप्तिस्तासु, समितयः पंच तद्यथा इयसमिति भाषासमितिरषणासमितिग़दानभांडमात्रनिक्षेपणा समिति रुच्चार प्रश्नवण श्लेष्मसिंधाणजल्लपारिष्ठापनिकासमितिश्च एतासु च सहसाकारतोऽनाभीगतीवा कथमपि प्रमाद सतीतिवाक्यशेषः प्रायश्चित्तं प्रतिक्रमणं मिथ्यादुष्कृतप्रदानलक्षणं, इय मत्रभावना, सहसाकारतोऽनाभोगतो वायदिमनसादुश्चितितं स्यात् वचसादुर्भाषितं, कायनदुश्रेष्टितं, तथा ईर्यायां यदि कथां कथयन् व्रजेत् भाषायामपि यदि गृहस्थभापवादरस्वरेण वा भाषेत, एषणायां भक्तपानगवेपणवेलायामनुपगुक्तो भांडोपकरणस्यादानेनिक्षेपवाऽप्रमार्जयिता अप्रत्युपेक्षितस्थंडिलं उच्चारादीनां परिष्ठापयिता न च हिंसादोषमापन्नः उपलक्षणमेतत् तेनयदिकंदर्पो वा हासो वा स्त्रीभक्तचौरजनपदकथया तथा क्रोधमानमावालीभेषु गमनं, विषयेषु वा शब्दरूपरसगंधस्पर्शलक्षणेष्वनुषंगः सहसानाभागतो वा कृतः स्यात् ततएतेषु सर्वेषु स्थानेषु मिथ्यादुष्कृतत प्रदानलक्षणं प्रायश्चित्तमिति, तथा प्रतिरुपयांगे प्रतिरुपविनयात्मके व्यापार तथा प्रशस्तो यो यत्र करणीयो व्यापारः सतत्र प्रशस्तईच्छामिच्छाइत्यादिस्तस्मिन्न पिवाक्रियमाणे प्रायश्चित्तं प्रतिक्रमणं, इह प्रतिरूपग्रहणं ज्ञानादि विनयोपलक्षणं, ततो यमर्थः ज्ञानदर्शनचारित्रप्रतिरुपलक्षणप्रकारविनयाकरणे इच्छामिथ्यातथाकारादि प्रशस्तयोगाकरण उपलक्षणमेतत् आचार्यादिषु प्रद्वेषादिकरणं वाच अंतर भाषादि कृतौ कायेनपुरी गमनादौ प्रतिक्रमणं प्रायश्चित्तं, तथा उत्तरगुणप्रतिसेवनाचां वइकमंइति मर्यादाकथनं तेनातिक्रमेव्यतिक्रमंच प्राग्व्याख्यातस्वरुपं तथा, अनाभोगादकृत्यप्रतिसंवनं मिथ्यादुष्कृत प्रदानात्मक प्रतिक्रमणं प्रायश्चित्तमिति गाथा समासार्थः व्यासार्थतु भाष्यकृत्व्याचिख्यासुः प्रथमतो गुत्तीसुय समिइसुय इति व्याख्यानयति ।। केवलमेव अगुत्तो सहसाना भोगतो व अप्पहिंसा ।
भा. ६१ |
तहियंतुपडिक्कमणं आउट्टि तवोनवादानं ।।
वृ- एवकारो भिन्नक्रमः अगुप्तएव गुप्तिरहित एवकेवलं, उपलक्षणमेतत् तेनसमितिरहित एव केवलमित्यपि द्रष्टव्यं, केवल ग्रहणमगुप्तत्वमसमितत्वंचैकं केवलं, नत्वगुप्तत्वा समितत्वप्रत्ययं प्राणिव्यापादनमापन्न इति प्रतिपादनार्थं, तथा चाह अप्पहिंसा अल्पशब्दो अभाववाची, अल्पानैवकाचन प्राणिनी हिंसाभवेदिति शेषः, कथमगुप्तोऽ समितीवेत्यत आह सहसापदैकदेशेपदसमुदायपचारात् सहसाकारतोऽना भोगतीवातत्र सहसाकारती नाम पुव्वं अपासिउणं, ढूंढे पाएकुलिंगाएपासे, नय तरइति नियत्तेउं, जोगं सहसाकारण मेयं । इत्येवंरूपः, अनाभोगो विस्मृतिः, तहियंतु पडिक्कमणमिति तत्र सहसाकारती नाभोगतो वा केवल एवागुप्तत्वं असमितत्वे चसतिप्रायश्चित्तं प्रतिक्रमणंयदिपुनः आउट्टित्ति उपेत्य अगुप्तत्वमसमि तत्त्वं वा करोति तदा तत्र प्रायश्चित्तं तपोर्हं नवादानं तपसइति गम्यतं,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003372 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 36 Vyavahar ChhedSutra 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 1046 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 36, & agam_vyavahara |
| File Size | 21 MB |