________________
पीठिका - [भा. ५६] च छरमत्थस्सहवइ आलोयणा न केवलिणो इति तथा सूत्रोक्तेन प्रकारेण भिक्षते इत्येवं शीलोभिक्षु स्तस्थयतेगलोचना प्रायश्चित्तस्यात्तदपिचगुरुणामंतिके समीपेनान्येषामिति, इह करणीबायोगाइति सामान्येनोक्तमधुनानामग्राहं करणीययोग प्रतिपादनार्थमाह[भा.५७] भिक्खवियार विहारे अनेसुयएवमाइकजेसु !
अविगडियंमिअविनतो होज असुद्धे व परिभोगो ।। वृ-भिक्षायां विचारे विहारे अन्येष्वपि चैवमादिकेपु कार्येषु आलोचनाप्रायश्चितं भवतीति वर्तत इयमत्रभावना गुरुमापृच्छय गुरुणानुज्ञातः सन् श्रुतोपदेशेनोपयुक्तःस्वयोग्यभिक्षावस्त्रपात्रशय्यासंस्तारकपादप्रोंच्छनादि यदिवा आचार्योपाध्याय स्थविरवालग्लानशेक्षकक्षपकासमर्थप्रायोग्यवस्त्रपात्रभक्तपानोषध्यादि गृहीत्वासमागतो विचारउच्चारभूमिस्तस्माद्वासमागतो विहारों वसतावस्वाध्याय स्वाध्यायमकृत्वा वसतेरन्यत्रगमनं, ततएवमादि ग्रहणाच्चैत्यवंदन निमित्तं, पूर्वगृहीतपीठ फलक शय्या संस्तारकप्रत्यर्पणनिमित्तं वा बहुश्रुतापूर्व संविग्नानां वंदनप्रत्ययं वा संशव्यवच्छेदाय वा श्राद्धस्य ज्ञात्यवपन्न विहागणामवबोधाय, साधार्मिकाणां वा संयमीत्साहनिमित्तं हस्तशतात्परंटूरमासन्नं वा गत्वा समागतोयद्यपिनास्तिकश्चिदतीचारस्तथापि यथाविधिगुरुसमक्षमालोचयितव्यमन्यथा सूक्ष्मचेष्टा निमित्तानां सूक्ष्मप्रमादनिमित्तानां वा क्रियाणां शुध्यभावात अन्यच्च निरतिचारोपि यदि गुरोः समक्षं नालोचयति, तताऽविनयाभवति, अशुद्धपरिभागा वा तथाचाह अविकटिते अनालोचिते अविनयो वा अशुद्धस्य वा परिभौगो भवेत् आलोचित तुभयदापाऽभावः नन्वविनयदोपाभावःस्वादशुद्ध परिभोगाभावः कथं? उच्यतेकेनापिसाधुनाभिक्षाप्रचुगसत्कारपुस्सा लब्धा,तस्यशंकितमुपजातं, किनामेयंभिक्षाशुद्धाशुद्धावा, तत्रयद्यनालोच्यभुक्तेततोऽशुद्धपरिभोगी भवति, तेन वालोचितं आचार्येण पृष्टमन्य दिवसेपुतस्मिन् गृहे कीदृशी भिक्षाअलभ्यत, किचंतोवा भोजनकारिणः? प्राघूर्णकावाकेप्यागता, संखंडीवाजाता;इत्यादिविभाषाएव च पृष्टे तेन यथावस्थितं कथितं. ततआचार्येण ज्ञाता शुद्धा अशुद्ध वा, तस्मादालोचयितव्यं, अन्यच्च[भा.५८
छाउमत्थो तहनहा वाहवेजवजोगी।
आलोएंतोउहइ, सोउंचवियाणइसोया वृ- अन्यच्चकिंचान्यत् इत्यर्थः छाप्रमस्थिकः सामान्यसाधुगतउपयोगस्तथा यथावस्त्वनुसारी अन्यथा वा विपरीतो भवेत्; आचार्यस्त्वति मेधाधारणादि गुणसमन्विततया बहुश्रुततवावातिशयज्ञानीततः शंकितमालोचिते निःशंकितं करोति, तथायद्यपिगृह्णतः शंकितमुपजातं तथापि कदाचित आलाच्यन् स्वप्रज्ञयाप्यूहते,ततःशुद्धमशुद्धवास्वयमेव जानाति,यदिवातदीयामालोचनांश्रुत्वा श्रोता आचार्योदिकः पूर्वोक्तेन प्रकारेण यदिवा आचार्यादिकस्य पार्श्वे बहवो लोकाः समागच्छंति, बहुभ्यश्च शृण्वन् कदाचित्तमपि विषयं लोकतः श्रुत्वा जानाति शुद्धमशुद्धं वा, तस्मादालोचयितव्यं, वदुक्तं गुरुणंतिएसिया इति तत्रस्यादित्यस्य व्याख्यानमाह - [भा.५८ आसंकम वहियमियहाइसियाअवहिएतहिपगयं ।
गणतत्ति विप्पमुक्के, विविक्रोवेवावि आसंका ।। वृ-स्याच्छद्ध आशंकमिति प्राकृतत्वादाशंकायामवधृतचार्थे आशंकानामविभापा यथास्यादिति कोऽर्थेः कदाचिद्भवत् अवधृतंनामअवधारणं, तत्रतयांद्वयार्थयोर्मध्ये अवधुते अवधारणे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org