________________
२६८
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१. १२५ पादोत्क्षेपणे च तथा दृष्टे सागारिक मृगपदीरूपे प्रतिसेवेइति परिणते भावे च शब्दात्प्रतिसेवाकरणे च यथायोगंप्रायश्चित्तमितिद्वारगाथासंक्षेपार्थः ।
साम्प्रतमेनामेवगाथां विवरीषुः प्रथमतो बहुपुत्रद्वारं विवृणोति[भा.८२१] बहुपुत्तत्थी आगमदोसु बलेसुंतुथालिविज्झवणा ।
अनोनं पडिचोयणवच्चगणंमाच्छलेपंता ।। वृ- बहुपुत्रा स्त्री देवतारूपं तस्या आगमो द्वयोरुपलयोरुपरितया स्थाली निवेशिता सा पतिता । जातमग्नेर्विध्यापनं ततः परस्परं प्रतिचोदना तदनन्तरं तया उक्तं च-व्रजगणं गच्छं मा प्रान्तदेवता त्वां च्छलयिष्यतीति । एप गाथाक्षरार्थो भावाथ स्त्वयम्- सम्मद्दिवी देववा इत्थीरूवं बहु य पुत्ते चेडरूवे विउविता पडिमागयस्स साहस्ससमीवमल्लीणाचेडरूवाणि रोवमाणाणिभणंति 'भत्तं देहि त्ति | सा भणति- 'खिप्परथेमिजावतावमारोयह' ।ताहेसा दोन्निपाहणे जमलेठवेउतेसिमझेअगिंपञ्जलित्ता तेसिं उवरिप्पिहडं पाणियस्स भरित्ता मुकं, तं पिहडं तइय पत्थरेण विणा पइियं सो अगी विज्झवितो ततोपुनोवि अग्निपज्जालिऊण पिहडं पाणियभरियं मुक्कं तहेवपडितंअग्गी विज्झवितो ।एवं तइयंपि वारं विज्झवितो । ततो पडिमागतो साहू भणति-एत्तीएणं विन्नाणेणं तुम एत्तियाणि चेउरुवाणि निष्काएसि ! एवंभणमाणस्स तस्सपच्छित्तंचरलहुयं, ।साभणति-तुमंकहमत्तिएणसुएणअप्पायोगो पडिमंपडिवन्नो सिग्धं जाहि गच्छंमातेपंतदेवयाछलेहितिगतंबहुपुत्रद्वारम् ।।इदानीं पुरुपमेधद्वारमाह[भा.८२२] उवाइयं समिद्धं महापसुंदमो सज्जमज्झाए।
एत्थेवता निरिक्खह दिट्टे वार्ड्समणोवा ।। वृ-सकदाचिदव्यक्तआर्यासमीपेकायोत्सर्गे स्थितस्तत्रच बहवो मनुष्या आर्यावन्दनार्थमागतास्ते च तस्य प्रतिमा स्थितस्य साधीत्समीपदेशे स्थिता वक्ते । यथा यदापयाचितकमाया भट्टारिकायाः समीपे याचितं यथा यद्यमुकं प्रयोजनमस्माकं संत्स्यति ।ततो महापशुं प्रयच्छाम इति तदिनानी समृद्धं निष्पन्नमित्यर्थः ततः सद्य इदानीं पशुंदद्मः महापशुर्नामपुरुषः । ततो गवेषयत अत्रैव कश्चित् मनुष्यं गता गवेषणायमनुष्याः,दृष्टःसप्रतिमा प्रतिपन्नो दृष्ट्राचकधितंमूलपुरुपाय यथैव श्रमणो दीयतामाथि इति एवमुक्ते यदि भयेन वार्ड् करोति, देशीवचनमेतत् नशनं करोति नश्यतीत्यर्थः । यदि वा श्रमणोऽहमिति ब्रूतेतदा प्रायश्चितंचतुर्लघु । [भा.८२३] उदगभएण पलायइपवइरुक्खंदुरुहए सहसा ।
एमेव सेसएसुविभएसुपडिकारमोकुणति ।। वृसोऽव्यक्तः प्रतिमा प्रतिपन्नः कायोत्सर्गेण स्थित उदकप्रवाहे नद्यादिगते समागच्छति यधुदकभयेन पलायते, यदि वाप्लवतेतरति, अथवासहसावृक्षमारोहति, तदातस्य-प्रायश्चितंचतुर्लघु, । एवमेव अनेनैव प्रकारणशेषेष्वप्यम्यादिसमुत्थेषुभयेपुसमुत्थितेषुयदिप्रतिकार करोति,तदा चतुर्लघुः । इयमनभावना-अग्नीप्रसर्पतिसर्पवासमागच्छतियदिपलायते अन्यवाप्रतीकारंकरोति, तदा प्रायश्चितं प्रत्येकं चतुर्लघु, । एतानि च पुरुषमेधादकाग्निहस्तिसर्परूपाणि देवताकृतान्यपि संभाव्यन्त स्वाभाविकानिचातत्रयदिदेवताकृतानिस्वाभाविकानि सर्वेष्वप्येतेषुप्रत्येकं चतुर्नधुः । साम्प्रतमस्थण आलोवणोत्यादि व्याचिख्यासुराह|भा.८२४ जेट्टज पडिच्छाहिए अहंतुडभेहिंसमंवच्चामि ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org