________________
उद्देशक : १, मूलं : २५, [भा. ८१६ ]
२६७
कृतवान् कन्दर्पिकान् स्मरति । तदा प्रायश्चित्तं मासिकं लघुकं तथा एगानियत्त एकाकी सन् शून्यगृहे उपलक्षणमेतत् श्मशानादी वा दिवसे बिभेति तदा चत्वारो लघुमासाः, यदि पुनरस्तमिते सूर्ये भयं गृह्णन् प्रस्तरान् पाषाणान् च्छुवति तदा चतुर्गुरुकाः ।
[ भा. ८१७)
पत्थरच्छु हेण स्ता गमने गुरुल हुगदिवसतो होंति । आयसमुत्थाएए देवयकरणं तु वोच्छामि ।।
बृ- यदि रात्री मार्जारादि श्वापदादिभ्यो बिभ्यन् प्रस्तारान् शून्यगृहस्यान्तः छुहइत्ति प्रवेशयति यदि वास्तेनादिभयेन रात्रौ गच्छमागच्छति तदा प्रायश्चित्तं चत्वारो गुरुकाः, यदि पुनर्दिवसे एव शून्यगृहादाववतिष्ठमानो भयात् प्रस्तरान् प्रवेशयति । गच्छं वा भयमजीर्यन् समायाति तदा चत्वारो लघुमासाः एते आत्मसमुत्था दोपा उक्ताः । इदानीं यद्देवता करोति तद्देवताकरणं वक्ष्यामि । साम्प्रतमेगाणियसुणघरे इत्यादियदुक्तं तत् भिक्षुगणावच्छेद्याचार्यभेदेषु प्रत्येकं सविशेषतरं भावयतिपत्थरमनसंकप्पे, मग्गणदिठेय गहिय खेत्तेय । पडिय परिताविय मए, पच्छित्तं होइ तिण्हंपि । । मासी लहुतो गुरुतो, चउरो लहुगा य चउगुरुगाय । छम्मासा लहुगुरुगा, च्छेओमूलं तह दुगं च ।।
[ भा. ८१८ ]
[ भा. ८१९ ]
वृ- प्रस्तराणां ग्रहणाय मनः सङ्कल्पेमार्गण तथा ग्रहणबुद्ध्या प्रस्तरे दृष्टे तथा गृहीते तथा क्षिप्ते यस्योपरि प्रक्षिप्तः प्रस्तरः तस्योपरिपतनेन चरमपरितापिते अनागाढं परितापिते तथा मृते च त्रयाणामपि भिक्षुगणावच्छेद्याचार्याणां प्रायश्चित्तं वक्ष्यमाणं यथा अग्रिमंभवति तदेवाह-मासो इत्यादि. मासी लघुको गुरुकाश्चत्वारो लघुकाश्ञ्चत्वनारी गुरुकाः षण्मासा लघवः थषण्मासा गुरुकाः । च्छेदो मूलं तथा द्विकमनवस्थाप्य पाराञ्चितरूपमिति गाथा द्वयसंक्षेपार्थः । भावार्धस्त्वयम् यदि भिक्षुर्भववशात्प्रस्तरविषयं मनः संकल्पं करोति गृह्णामि प्रस्तरमिति, तदा तस्य प्रायश्चित्तं लघुमासः प्रस्तरस्य मार्गणे गुरुमासः प्रस्तग्राह्यो ज्यमिति बुद्धयावलोकिते चत्वारो लघुमासा गृहीते प्रस्तरे चत्वारो गुरुकाः क्षिप्ते मार्जारादिश्वापदादीनामुपरि प्रस्तरे षण्मासा लघवः, बस्योपरि क्षिप्तस्योपरिपतिते तस्मिन्नपरितापिते षण्मासा गुरुवः, गाढं परितापिते च्छेदः, मृते मूलं तदेवं भिक्षोर्लघुमासादारब्धं मूले निष्ठितं, गणाविच्छेदिनः प्रस्तरमनः संकल्पे प्रायश्चित्तं गुरुको मासः प्रसतरमार्गणे चत्वारो लघुमासाः प्रस्तरे ग्राह्यबुद्धया दृष्टे चत्वारो गुरुकाः, प्रस्तरे गृहीते पण्मासालघवः क्षिप्ते षण्मासा गुरवः, प्रस्तरे घातस्योंपरिपतिते च्छेदः । धात्ये गाढं परितापिते मूलं, मृतेऽनवस्थाप्यं, तदेवं गणावच्छे दिनो गुरुमासादारभ्यमनवस्थाप्ये निष्ठीतं, आचार्यस्य प्रस्तर मनः संकल्पे चत्वारी लघुमासाः ०, प्रस्तरमार्गणे चत्वारो गुरुकाः प्रस्तरे गाह्मयबुद्धयादृष्टे षण्मासा लघवः, प्रस्तरे गृहीते गुरवः षण्मासाः, क्षिप्ते छेदः । सम्प्रति यदुक्तं देवयं करणं तु वोच्छामि इति तूत अन्यच्च विवक्षुर्दारगाथामाहबहुपुत्तपुरसिमेहे उदयग्गी जड़ सप्पे चउ लहुगा ।
[भा. ८२० ]
अच्छण अवलोगनिवट्टकंटरा गेण्हण दिद्वेय भावेय ।।
वृ- देवताया बहुपुत्रविकुर्वाणानन्तरं चोदिते तथा पुरुषमेधे पुरुपयज्ञे तथा उदके उदकप्रवाहे अग्नी प्रदीपनकरूपे जड्डु हस्तिनि सर्पे च समागच्छति पलायमानादौ चत्वारो लघुको मासाः । तथा देवताया. विकुर्वित संयती रुपायाः पृष्टतो लग्नायाः प्रतीक्षस्व यावत् कण्टकं पादलग्रमपनयामीत्येवं ब्रुवत्याः
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International