________________
२६६
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१- १/२५ ततोयद्यपिसकलसूत्रापनिपातोऽव्यक्तविषयस्तदपियदेतत्सूत्रखण्डंतत्व्यक्तऽपिसमानमितिव्यक्त विषयं परिकर्मणादिमुक्तमित्यदोषः,। यदुक्तमयमधिकृतसूत्रोपनिपातो अव्यक्तविषय इति । तत्राव्यक्तं यथा प्रतिमाप्रतिपत्तिसंभवस्तथोपपादयति[भा.८१२] आगमने सक्कारं, कोयंदह्णजायसंवेगा।
आपुच्छणपडिसेहणदेवी संगामतो नीति ।। वृ-समाप्तिप्रतिमानुष्ठानस्यगच्छंप्रत्यागमन राजादिभिः क्रियमाणंसत्कारकोऽपिभिक्षुर्गणावच्छेदी आचार्यो वा दृष्टो जातसंवेगः सन् स्वाचार्याणां पुरत आपृच्छनं करोति । वधा-भगवन्नहमप्येकाकिविहारप्रतिमां प्रतिपद्ये इति ते ततस्ते आचार्या विशिष्टश्रुतविदो जानन्ति भूतं भाविनं चेति तस्यायोग्यतामुदीक्षमाणाः प्रतिषेधनंम कृतवन्तः । यथा-त्वमयोग्यः श्रुतेन वयसा वा प्राप्तत्वात् । न च परिकर्मणा तद्योग्या त्वयाकृततिस एवं प्रतिपिध्यमानोऽपियदा न तिष्ठति तदा सूरिभिर्वक्तव्यो यदिन स्थास्यतितर्हि विनंक्ष्यसि यथासा देवी । कासा देवीति चेदत आह-देवी संगामतो । [भा.८१३] संगामे निवपडिमे देवी काऊण जुज्झतिरणमि ।
बितिय बलेण नरवतिनाउंगहियाधरिसियाय ।। वृ-सङ्ग्रामेदेवीनृपप्रतिमांराज्ञआकारंकृत्वायुध्यते ।साच तथारणेसङ्ग्रामेयुध्यमानाद्वितीयवले प्रतिपक्षबलेयो नरपतिस्तेनकथमपिज्ञात्वा अरेमहेलायुध्यतेसन्नाहापेक्षंकृत्वागृहीतचएडालैर्धर्षापिता मारिताच । एषो अक्षरार्थः । भावार्थः कथानकादवसेयस्तच्चेदम्- एगेनरना एगस्सरनो नगरं वेढियं । रायास अंतेउरो नगरभंतरे अगमहिसी भणति जुज्झामि वारिजंती विस्नान ठाति । ततोसा संनहित्ता खंधावारेण समं निग्गंतुं परबलेन समंजुज्झइमहिलत्ति काउंगहिया चंडालेहिं धरिसावित्ता मारिया । भा.८१४] दूरेता पडिमातो गच्छविहारे विसो ननिम्मात्तो !
निगंतुंआसन्ना नियत्तेलहुतो गुरूदूरे ।। वृ- दूरे तावत्प्रतिमाः । किमुक्तंभवति तद्विषयमिदंसूत्रत्रिकं तस्य प्रतिमाःप्रतिपत्तव्यास्तावत् दूर विशिष्ट श्रुतवयोभ्यामप्राप्ततयातत्समाचारीपरिज्ञानस्य परिकर्मणायाश्चाभावात् गच्छविहारे गच्छसमाचार्यामपिसोऽधिकृतसूत्रत्रयविषये निर्मातो न परिनिष्ठामुपगतः स आचार्येण वार्यते । सच वार्यमाणोऽपियदा स्वगच्छानिर्गत्ययदिकथमपिबुद्धिपरावर्तननासन्नाद्विनिवर्तते ।ततस्तस्य प्रायश्चित्तं लघुकोमासः दूर दूराद्विनिवर्तते गुरुकोमासः । अथ न निवर्ततेतत आह[भा.८१५) सच्छंदो सो गच्छा निमंत्रणंटितो उसुणघरं ।
. सुतत्थ सुणहियओ संभरइइमेसि मेगागी ।। वृ-स्वमात्मीयंच्छन्दोऽभिप्रायो यस्य स स्वच्छन्दः सन् गच्छाद्विनिर्गत्य शून्यगृहे उपलक्षणमेतत् श्मशाने वा वृक्षमूले वा देवकुलसमीपे वा कायोत्सर्गेण स्थितः । स च सूत्रमर्थं वा न किमपि जानाति यच्चिन्तयति । ततः सूत्रार्थशून्यहृदय एकाकी सन् एषां वक्ष्यमाणानामाचार्यादीनां स्मरति तानेवाह[भा.८१६) आयरियवसभसंघाड-एय कंदप्पमासियलहुयं ।
एगानियत्तसुणघरे अत्थमिए पत्थरे गुरुगा ।। वृ- आचार्यों गच्छाधिपतिस्तं वा यदि स्मरति यदि वा वृषभमथवा संघाटिकं, कंदप्पत्ति अत्र विभक्तिलोपोमत्वर्थीपयोलपश्च प्राकृतत्यात् ।यैर्वासाधुभिः समंगच्छेवसन्कन्दर्पहासंचसूर्यादिरूपं
www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only