________________
२२१
उद्देशक : १, मूलं : १९, [भा. ६३३] अथ नायान्तिवसतिं तदा अभिशय्यायाः समीपे अप्रत्युपेक्षितस्थानाश्रयणतः संयमविराधना ।। गतं विचारद्वारम् अधुना स्तेनद्वारमारक्षकद्वारंच युगपदभिधित्सुराहभा.६३४ सुणाई गेहाइ उदेतितेना,आरक्खियातानिय संचरंति ।
तेनोत्तिएसोपुररक्खितोवा, अन्नोन्नसंका इतिवायएजा ।। वृ-शून्यानिगृहाणिस्तेनाविवक्षितगृहेप्रवेशनायवेलांप्रतीक्षमाणा आरक्षकादिभयतोवाउपयन्ति तानि च शून्यानि गृहाणि आरक्षकाः पुररक्षका मा कश्चिदत्रप्रविष्टश्चोरो भूयादितिसंचरन्ति प्रविशन्ति; एवमुभयेषांप्रवेशसंभवे अन्योन्याऽऽशङ्कयाआरक्षका अभिशय्यायामग्रेप्रविष्टंसाधुम्पलभ्यस्तेन एष व्यवतिष्ठते इति, स्तेना अग्रे प्रविष्टास्तत्र प्रविशन्तं साधुं दृष्ट्रा पुररक्षक एष प्रविशतीत्येवंरूपया स्तेना आरक्षका वाअतिपातयेयुःव्यापादयेयुः; गतेस्तेनारक्षकद्वारे ।सम्प्रतितिर्यग् द्वारमाह[भा.६३५] दुगंच्छिया वाअदुगंच्छियावा दित्ताअदित्तातहिं वतिरिक्खा ।
चउप्पयावालसिरीसवावा, एगोवदोतिणिवतत्थदोसा ।। वृत्तत्रअभिशय्यायामभिनषेधिक्यांवाचतुष्पदास्तिर्यञ्चो द्विधा भवेयुस्तद्यथा-जुगुप्सिता नाम निन्दितास्तेच गर्दभीप्रभृतयः,तद्विपरीता अजुगुप्सिता गोमहिष्यादयः । एकैके द्विविधास्तद्यथा-हप्ता अत्ताश्च । हप्ता दध्मातास्तद्विपरीता अध्प्तान केवलमित्थं भूताश्चतुष्पदा भवेयुः, किन्तु व्याला भुजङ्गादयःसरीसृपावागृहगोधिकादयः । इत्थंभूतेषुचतिर्यक्षुचतुष्पदेषुव्यालसरीसृपेषुएको द्वौत्रयो वा दोषा भवेयुः । तत्र एक आत्मविराधनादीनां अन्यतमः द्वौ साधुभेदेनात्मविराधना संयमविराधने; त्रय कस्याप्यात्मविराधना, कस्यापि संयमविराधना, कस्याप्युभयविराधनेति; । अत्र चतुर्भङ्गी कस्याप्यात्मविराधना न संयमविराधना १, कस्यापि संयमविराधना नात्मविराधना २ कस्याप्यात्मविराधनापि संयमविराधनापि ३, कस्यापि नोभयमपि ४ । उपलक्षणमेतत् । जुगुप्सित-तिर्यक्त्वचतुष्पदसंभवे विरूपाशङ्कासंभवतः प्रवचनोड्डाहोऽपि स्यादिति । गतं तिर्यग्द्वारमधुना स्त्रीनपुंसकद्वारे युगपदभिधित्सुराह[भा.६३६] संगारदिन्ना व उवेति तत्थ ओहा पडिच्छंति विलच्छमाणा ।
इत्थी नपुंसाच करेख दोसे, तस्सेवणठाइ उतिजे उ ।। वृ-सङ्गारः सङ्केतःसदतो यैस्तेसङ्गारदत्ताः । निष्ठांतस्य परनिपातः प्राकृतत्वात् ।सुखादिदर्शनाद्वा दत्तसङ्केता इत्यर्थः । इत्थंभूताःसन्तस्तत्राभिशय्यादिषुउपयन्ति-गच्छन्ति, एवं लोकानामाशङ्काभवेत्। अथवा तत्र गतेषु जनानामेवमाशङ्का समुपजायेत । यथा स्त्रियो नपुंसका वा ओघा इति तन्मुखनिरीक्ष्यभाणाः प्रतीक्ष्यन्ते ततोऽमी गताः । यदि वा तासां स्त्रीणां नपुंसकानां वा सेवनार्थं ये तत्रोपयन्तिपुरुषास्तेअस्मत्स्त्र्यादिसेवनार्थमेतेसंयता समागताइतिदोषात्अभिघाताऽवर्णवादादीन् कुर्युः । तदेवं यस्मादकारणे निर्गतानामिमे दोषास्तस्मात्र निष्कारणेगन्तव्यम् । कारणे पुनर्गन्तव्यं तथा चाह[भा.६३७) कप्पई उकारणेहिं अभिसेज्जं गंतुमभिनिसीहिंवा ।
लहुगाओ अंगमनम्मितानिय कजाणिमाइंतु ।। वृ-कल्पतेपुनः कारणैरस्वाध्यायादिलक्षणैर्वक्ष्यमाणैरभिशय्यामभिनषेधिकीवाप्रागुक्तशब्दार्थां गन्तुं यदिपुनर्न गच्छन्ति ततो लघुकाश्चत्वारो लघुमासाः प्रायश्चित्तं तानि पुनः कानि कारणानि इमानि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org