Agam Sutra Satik 36 Vyavahar ChhedSutra 3

SR No.: 003372
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 1046
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 36, & agam_vyavahara
File Size: 21 MB

Page 213

२१२
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-१/१८ आरोपण पंचविहापायच्छित्तं पुरिसजाते ।। वृ-आरोपणापञ्चविधा पञ्चप्रकारा,तद्यथा-प्रस्थापनिका,स्थापिता,कृत्स्ना, अकृत्स्ना, हाडहडा च । एषा पञ्च प्रकाराप्यारोपणा प्रायश्चित्तस्य । तच्च प्रायश्चित्तं पुरुषजाते कृतकरणादौ यथायोग्यमवसेयमेव गाथासंक्षेपार्थः । इदानीमेनामेव गाथां व्याख्यानयन् प्रथमतः प्रस्थापनिकादि भेदचतुष्टयं व्याख्यानयतिभा.६०२] पट्टवितियावहते वेयावच्चठिया ठवितियाउ ।
कसिणाझोसविरहिया जहिंझोसोसा अकसिणाउ ।। वृ- यदारोपितं प्रायश्चित्तं वहति एषा प्रस्थापितिकारोपणा, या वैयावृत्त्यकरणलब्धिसम्पन्न आचार्यप्रभृतीनांवैयावृत्यं कुर्वन्यत्प्रायश्चित्तमापन्नस्तस्यारोपितमपिस्थापितं क्रियते,यावत्वैयावृत्य परिसमाप्तिर्भवति । द्वौ योगावेककालं कर्तुसमर्थ इति कृत्वा सा आरोपणा स्थापनिका; कृत्स्ना नाम यत्र झोषो न क्रियते । अकृत्स्ना यत्र किञ्चित्झोष्यते । हाडहडा त्रिविधा, तद्यथा-सद्योरूपा स्थापिता प्रस्थापिताच । तत्रेयं सद्योरूपा{भा.६०३] उग्घायमण्डघायं मासादितवाओदिज्जएसव्यं ।
मासादीनि क्खित्तं,जंसेसंतंअनुग्घायं ।। वृ- उद्घातं लघु अनुद्धातं गुरु यत्मासादि मासिकमादिशब्दात् द्वैमासिकं त्रैमासिकं वा इत्यादि तप आपन्नस्तद्यदि सद्यस्तत्कालं दीयते । न कालक्षेपेण तदा सा हडाहडा आरोपणा सद्योरूपा । यदि पुनर्यन्मासादिकमापन्नस्तत्वैयावृत्यमाचार्यादीनांकरोतीतिस्थापितंक्रियते । तस्मिंश्चस्थापितेयदन्यत शेषमुद्घातमनुयातं वा पद्यते तत्सर्वमपि प्रमादनिवारणार्थमनुद्घातं दीयते, सा हाडहडा आरोपणा स्थापिता प्रस्थापितायाः स्वरूपमाह[भा.६०४] छम्मासादि वहंतेअंतरेआवन्नेजाउआरुवणा |
साहोतिअनुग्घाया तिन्निविगप्पा उचरिमाए ।। वृ-पाण्मासिकं तपो वहन्, आदिग्रहणात्पाञ्चमासिकं चातुर्मासिकं त्रैमासिकं द्वैमासिकं वा वहन अन्तरायदन्यदापद्यतेउद्घातमनुद्धातंतत्तस्यातिप्रमादनिवारणार्थमनुग्रहकृत्स्नेनचानुद्घायदारोप्यते एषा हाडहडा आरोपणाप्रस्थापिता । एते त्रयोविकल्पाश्चरमायाहाडाहड़ायाअथवा इमेत्रयो विकल्पाःभा.६०५] सापुनजहन्न उक्कोस मज्झिमा तिन्नि विगप्पा ।
मासो छम्मासावा अजहन्नुक्कोसजेमज्झे ।। वृ-सा हाडहडा आरोपणा त्रिविधा, तद्यथा-जघन्या मध्यमा उत्कृष्टा च । एते त्रयो विकल्पा हाडहडाया भवन्ति । तत्र गुरुको मासो जघन्या 'षण्मासा गुरव उत्कृष्टा । एतयोर्द्वयोर्मध्ये ये गुरुद्विमासादयो गुरुमासपञ्चकपर्यन्ताएषाजघन्योत्कृष्टाहाडहडासाचतुर्विकल्पा, तद्यथा-द्वैमासिकं गुरुकं, त्रैमासिकं गुरुकं चातुर्मासिकं गुरुकं पाश्चमासिकं गुरुकमिति । सम्प्रति यत्प्रागुक्तं प्रायश्चित्तं पुरुषजातेइतितद्व्याख्यातुकामःप्रस्तावनामाह-तालपलंवादिआमेतालमलंबेत्यादिनासमस्तेन कल्प ग्रन्थेन । आदिशब्दस्यानेकाभिधायकत्वात् व्यवहाराध्ययनेनायियः प्रायश्चित्तराशिरुक्तो वक्ष्यतेच तस्य समस्तस्यापि यथायोगमिमे वक्ष्यमाणाः कृतकरणादयः पुरुषुवहत्का वहमानकाः । तेच यद्यपि प्रागुक्तास्तथापि प्रकरणानुरोधात्भूय आह