________________
२०९
उद्देशकः १, मूलं : १८, [भा. ५९२] सिंहानुगतयालोचयतआचार्यस्यप्रायश्चित्तंषट्लघवोलघुमासाःभवन्तिवृषभानुगतयालोचयतश्चत्वारो लधुमासाः, क्रोष्टुकानुगतयालोचयतोलघुमासः । [भा.५९३] दोहिं विगुरुगा एतेगुरुमिनियमा तवेन कालेणं ।
वसभंमिय तव गुरुगाकालगुरू होतिभिक्मि ।। वृ- गुरौ नवप्रकारे आलोचयति नियमादेतानि यथाक्रममनन्तरोदितानि प्रायश्चित्तानि द्वाभ्यां गुरुकाणि प्रतिपत्तव्यानि, । तद्यथा-तपसा कालेन च । वृषभस्यैव सिंहवृषभक्रोष्टुकानुगतया त्रिविधस्यालोचनार्हस्यपुरतोवृषभेनवप्रकारेआलोचयतियथाक्रममनन्तरोदितानिप्रायश्चित्तानितपसा गुरूणिसामर्थ्यात्कालतो लघूनिवेदितव्यानि, तथावृषभस्यैवसिंहवृषभक्रोष्ट्रकानुगतया त्रिप्रकारस्य पुरतो नवप्रकारे भिक्षावालोचयति यथासङ्ख्यमुक्तानि प्रायश्चित्तानि कालतोगुरूणि सामर्थ्यात्तपसि लघूनि भवंति प्रतिपत्तव्यानि, । तदेवं दृषभमालोचना/ प्रतीत्य नवानामाचार्याणां नवानां वृषभाणां नवानां भिक्षूणामालोचयता प्रायश्चित्तमुक्तम् ।। इदानीं सिंहवृषभक्रोष्टुकानुगतया त्रयाणामालोचनार्हाणां भिक्षूणांये पूर्वक्रमेणाचार्या आलोचका नवतेषां प्रायश्चित्तस्थानमाह[भा.५९४] चउगुरुचउलहसुद्धो छल्लहुचउगुरुगअंतिमोसुद्धो ।
छगुरुचउलहुलहुओ भिक्खुस्स उनवसुठाणेसु ।। वृ-भिक्षोरालोचनार्हस्य सिंहवृषभक्रोष्ट्रकानुगतया त्रिविकल्पस्य नवसुस्थानेषु नवस्वालोचकेषु यथाक्रममिदंतद्यथा-भिक्षोः सिंहानुगस्यपुरतः सिंहानुगतयाआलोचयतआचार्यस्यचत्वारो गुरुकाः, वृषभानुगतया आलोचयतश्चत्वारो लघुका लधुमासाः क्रोष्टुकानुगतयालोचयतो लधुमासः, । सोऽप्यालोचनार्हसदृशासनेप्रतिपत्तव्यः, ।उत्कृटुकस्त्वालोचयन्शुद्धः,एतानिचप्रायश्चित्तानितपसा कालेन च गुरुकानि द्रष्टव्यानि, । तथा सिंहानुगवृषभानुगक्रोष्ट्रकानुगरूपाणां त्रयाणामालोचनार्हाणां भिक्षूणांवृषभा अप्यालोचकानवतेषामपियथाक्रममभून्येव प्रायश्चित्तानि, नवरंतफ्सागुरुणिकालतो लधूनि । तथा त्रयाणां सिंहानुनादिरूपाणां भिक्षूणामालोचनार्हाणां भिक्षवोऽप्यालोचका नव तेषामपि यथाक्रममन्येव प्रायश्चित्तानि, नवरंतपसा लघूनि । कालती गुरूणि । तथा चाह[भा.५९५] दोहिं विगुरुया एते, गुरुमिनियमा तवेणकालेणं ।
वसभंमियतवगुरुणाकालगुरू होतिभिक्खुमि ।। वृ.गतार्था ।सम्प्रतिव्याप्त्या प्रायश्चित्तलक्षणप्रतिपादनार्थमाह[भा.५९६] सव्वत्थविसंठाणं अमुंचमाणस्समासियंलहुयं ।
पठाणमियसुद्धोजइउच्चतरोभवे इयरो ।। वृ- स्वस्थानं नाम स्वोचितमुपवेशनत आलोचयन्नपि यदि न मुञ्चति । ततस्तदमुञ्चतः सर्वत्रामि सर्वेष्वप्याचार्यत्वादिषु स्थानेषु प्रायश्चित्तं मासिकं लघु | इयमत्र भावना-यथालोचनार्हस्याचार्यस्य सिंहानुगस्य पुरतः सिंहानुगएवसन्नाचार्यआलोचयति,तथावृषभस्यवृषभानुगस्यवृषभएव वृषभानुग आलोचयति तथा भिक्षोः क्रोष्टुकानुगस्य भिक्षुरेवक्रोष्टुकानुगआलोचयति ततएतेषु त्रिष्वपिस्थानेषु प्रत्येकं प्रायश्चित्तं मासिकं लघु, । एतच्च मासिया तिन्नित्ति प्रागेवोक्तं परस्थाने वर्तमानः सर्वत्र शुद्धो यदिनीचतरानुगःसन्नालोचयति ।इतरआलोचनार्हः पुनरुच्चतरानुगोभवेत् । तदेवं विभागतएकाशीति 214
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org