Page Text
________________
१९८
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-१/१८ तेनशुद्धयभावात् ।अत्राचार्य आह-कप्पठ्ठगेत्यादि, कल्पस्थगा बालास्तेषांभंडी मंत्री तया दृष्टान्तस्तथा हि-कल्पस्थकग्रहणं महदुपलक्षणं, तेन महद्गंत्र्या दृष्टांत इत्यपि द्रष्टव्यम्. इयमत्रभावना अत्र बालकगंत्र्या बृहत्पुरुषगंत्र्याच दृष्टांतः तथाहि डिम्भा आत्मीयया गंत्र्याक्रीडन्तिस्वकार्यनिष्पत्तिंच साधयन्तिनपुनः शक्नुवन्तिबृहत्पुरुषगंत्र्या कार्यकर्तुं, तथा बृहत्पुरुषाणामपिआत्मीययाबृहद्गन्त्र्या कार्यं कुर्वन्ति । न डिम्भकद्गंअथडिम्भकगंत्र्या कुर्वन्तिततो भूयान्पलिमन्थदोषोनचाभिलषितस्य कार्यस्य परिपूर्णा सिद्धिः । अत्र बृहद्गंत्र्या भारस्तस्यामारोप्यते तर्हि सा भज्यते मूलत एव कार्यं न शुद्धयति । एवं शुद्धतपस्विनां शुद्धतपसा शुद्धिर्भवति परिहारतपस्विनां च परिहारतपसा, यदि पुनः शुद्धतपस्विनां परिहारतप आरोप्यते ततस्तत्र तेषां शक्त्यभावात् मूलत एव भ्रंशः, अथवा परिहारतपस्विनांशुद्धतपस आरोपस्तर्हि चरणशुद्धयभावस्तावता तेषांचरणशुद्धययोगात् ।अथ कथं शुद्धतपस्वी परिहारतपस्वी च स्वस्वतपसा शुद्धयति नान्येन तत आह-धम्मया शुद्धो इह शुद्धतपस्वी परिहारतपस्वी वा शुद्धो भवति । धम्मया स्त्रीत्वं प्राकृतत्वात् । धर्मेण स्वशक्तिलक्षणेन स्वभावेन, । तत एवमेवशुद्धिर्नान्यथा । एतदेव स्पष्टतरंभावयति। [भा.५५९] जो जंकाउंसमत्थो,सोतेन विसुज्झए असढभावो ।
गृहियबलो न सुज्झइ, धम्मसहायोत्तिएगळं । ! वृ-यःसाधुर्यत्शुद्धतपः परिहारतपोवाकर्तुंसमर्थःससाधुरशठभावःस्ववीर्यप्रतिमायामकुर्वाणः स्वधर्मव्यवस्थितत्वात्तेन तपसा शुद्धयति, । यः पुनहितबलः स्ववीर्यनिगृहति, स न शुद्धयति स्वधर्मगृहनात् ।धर्मस्वभावइति द्वयमप्येकार्थं । एतेन धर्मयाशुद्धोइति धर्मशब्दस्यपर्यायेणव्याख्या कृता पादत्रयेणत्वादिमेन तत्वत इति । अथशुद्धतपः परिहारतपसोः कतरत् कर्कशं तपः सूरिशह[भा.५६०] आलवणादी उपया सुद्धतवे अस्थि कक्खडो न भवे ।
इयरंमि उतेनस्थि कक्खडओ तेन सो होइ ।। वृ- यस्मात्शुद्धतपसि दशाप्यालापनादीनि पदानि सन्ति तेन कारणेन तत्तपः कर्कशं न भवति, । इतरस्मिंस्तु परिहारतपसि यस्मात्तान्यालापनादीनि पदानि न सन्ति, तेषा पूर्वमेव सकलगच्छसमक्ष स्थापितत्वात्तेन सद्भवतिकर्कशमिति । यः पुनस्तपः कालो यच्च तपः करणंतत् द्वयोरपितुल्यम् । [भा.५६१] तम्हा ऊकप्पट्ठियं अनुपरिहारिंच तोठवेऊणं ।
कजं वेयावचं किच्चं तं वेज्जवच्चं तु ।। वृ- यस्मादेवं परिहारतपःस्थितिः तस्मात्कल्पस्थितम् अनुपरिहारकं च स्थापयेत्, स्थापयित्वा च तौतदनंतरंसमापन्नंपरहिरतपोवोढव्यं,तच्चापनपरिहारतपः प्रपन्नस्यताभ्यांकल्पस्थितानुपारहिरिकाभ्यां स्थापिताभ्यां करणिज्जं वेयावच्चमिति सूत्रपदमेतदेवानुवदति कार्यं वैयावृत्यं एतदेव व्याचष्टे, कृत्यं करणीयं, तत्स्वोचितंताभ्यां वैयावृत्यं । अथ किंतत्वैयावृत्यं यत्ताभ्यां कर्तव्यमित्यत आह[भा.५६२] वयावच्चेतिविहे, अप्पाणंमि य परे तदुभएय ।
अनुसिट्ठि उवालंभे, उग्गहे चेव तिविहम्मि !! वृ-वैवावृत्यं त्रिविधं, तद्यथा-अनुशिष्टिरुपालम्भोऽनुग्रहश्च । त्रिविधेऽप्यस्मिन् वैयावृत्ये प्रत्येक त्रयो भेदास्तद्यथा-अनुशिष्टिरात्मनि आत्मविषया, परस्मिन् परविषया, तदुभयस्मिन् उभयविषया । आत्मपरतदुभयविषया इत्यर्थः । एवमुपालम्भोपग्रहावपिप्रत्येकमात्मपरतदुभयविषयौभावयितव्यौ ।
www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
| SR No. | 003372 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 36 Vyavahar ChhedSutra 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 1046 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 36, & agam_vyavahara |
| File Size | 21 MB |