________________
१५०
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-१/१४ अष्टाविंशतिः । तत एवमालोचकाय कथयति, यथा द्वौ स्थापनामासाऽष्टाविंशतिगरोपणामासा एते मिलितात्रिंशत अष्टाविंशतिरन्ये मासा आरोपणाया भागेहतेलब्धा एवं सर्वत्रसंचवमासाग्रलोचकाय विविक्तं भणनीयमिति, येन पुनरारोपणाभागहारेण भागे ह्रियमाणे झोपविरहेण समं शुध्यति, तत्कृस्नमारोपणंद्रष्टव्यं, येनयावत्प्रमाणेन तुदिवसमीलनचिंतायांपण्मासपरिमाणमधिकंभवति, तच्च तावत्प्रमाणं पुनर्दोषाग्रं झोपपरिमाणमवसातव्यं, यथा विशिकायां स्थापनायां पाक्षिक्यामारोपणायां पंचेति एतेन झोपपरिमाणलक्षणमुक्तंद्रष्टव्यं - भा.४२५] जत्थउदुरूवहीणा, न होंतितत्थओ हवंतिसाभावी ।
एकाई जा चोइस, एक्का तो सेस दुगहीना ।। वृ-इह सर्वासां स्थापनानामारोपणानां च दिवसभ्योमासानामुत्पादनाय पंचभिर्भागोहर्तव्यः, तत्र भागेहतबल्लब्धं तन्नियमाद्विरूपहीनंकर्तव्यं,यत्रपुनरारोपणाशुद्धहीनालब्धामासानभवंति, एकादिपु चतुर्दिनपर्युतासुपंचभिर्भागहारस्य एवासंभवात् पंचदिनादिपुनवदिनपर्यंतासुपंचभिर्भागहृतेलब्धस्य द्वयोरूपयारभावात् दशदिनादिशु चतुर्दशदिनपर्यंतासु शुद्धिरूपापसरणे शून्यस्य भावात् ता एकादय एकदिनादयो यावच्चतुर्दशदिनपर्यंताः स्थापनागेपणाश्चस्वाभाविकाएकस्मात्मासात द्रष्टव्याः किमुक्तं भवति, स्वभावेनैव न तुमासोत्पादननिमित्तकरणप्रयोगतएकस्मान्मासान्निर्वृताः प्रतिपत्तव्या इति ।। सेसद्गहीनत्ति शेषाः पुनः पंचदशदिनादयः स्थापना आरोपणाश्च द्विकहीना ज्ञेयाः पंचभिर्भागे हते लब्धद्विरूपहीन स्वभावात् उपचारतो द्विकहीना उक्ताः ।। [भा.४२६] उवरिं सुपंचभइए जइसंसातत्थ केइ दिवसाउ।
तेसव्वे एगातो, मासातो होति नायव्वा ।। वृ-पंचदशदिनायाः स्थापनाया आरोपणावाश्च उपरिषोडशदिनादिपुस्थापनागपणासुपंचभिभाग हते उपरभिगलब्धेभ्यःशेषायेएकद्विकादयोश्यंततेसर्वेलब्धानांपूणभूतत्वादेकरमात्मासाद्भवति ज्ञातव्याः, किमुक्तं भवति, तेषु शेपीभूतेष्वपिस एवैको मासो गृह्यते, यः पंचदशदिनायां लब्ध इत्येवमेकविंशतिदिनादिष्वपि भावनीयं, संप्रति हीनाहीने ग्रहणे लक्षणं प्रतिपिपादयिपुर्यथा स्थापनारोपणामासेभ्यः शेषसंचवमासेभ्यश्च दिवसग्रहणं क्रियते, तथा प्रतिपादयति । [भा.४२७] होइसमेसमगहणंतहविय पडिसेवणाउनाऊणं !
हीनं वाअहियं वा सव्वत्थ समंवा गेण्हेजा ।। वृ-स्थापनारोपणादिवसानां दिवसपरिमाणसमे तुल्ये तासु स्थापनारोपणासुमासेभ्यो दिवसग्रहणं समं भवति, यावंतः स्थापनामासेभ्यः प्रत्येकं दिवसा गृहीतास्तावंत आरांपणामासेभ्योपीति भावः, शेषमासेभ्यो दिवसग्रहणंसमं विपमंवा यथासप्तदिनायांस्थापनायासप्तदिनायां चारोपणायां तथाह्यत्र पूर्वकरणप्रयोगतः पड्विंशतिसंचवमासा लब्धाः, तत्र स्थापनारोपणामासाभ्यां सप्त सप्त दिनानि गृहीतानि, ये चारोपणया भागे हृते लब्धाश्चर्विंशतिमासास्तेष्वकस्मात् पंच दिनानि गृहीतानि, द्वयोर्दिनयोपिं पतित्वात् शेषेभ्यस्तु त्रयोविंशतिमासेभ्यः सप्त सप्त.दिनानीति एवमन्यास्वपि स्थापनारोपणासुतुल्येदविसपरिमाणेस्थापनारोपणामासेभ्यस्तुल्यदिवसग्रहणं,शेपमासभ्यस्तुल्यं विषम वा भावनीयं, कासुचित् पुनः स्थापनारोपणासु वापि दिवसपरिमाणं समं भवति, तथापि प्रतिसेवनां ज्ञात्वा कस्यापि मासस्य कीशी प्रतिसेवना उत्कटरागाद्यध्यवसाया इति ज्ञात्वा तदनुरोधतः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org