________________
१४९
उद्देशक ः १. मूलं: १४, [भा. ४२२] दशभिर्गुणिता, जाताः पंचाशंशतं ।। तत्र स्थापनादिवसा विंशतिः प्रक्षिप्ता जातंसप्ततं शतं ।। तदेवं दशभिर्गुणने ऊनाः षण्मासा एकादशभिर्गुणने अधिका इति पाक्षिक्यामारोपणायां समकरणं प्रतीत्यन दशादिको गुणकार इतीचमकृत्स्नारोपणेति प्रतिपत्तव्यं, तस्सुवरिमेत्यादि तस्याधिकृतस्य विंशिकादिरूपस्य पदस्थोपरि त्रिंशत्प्रभृतिके स्थापनापदे येन गुणकारण दशादिलक्षणेन गुणने षण्मासदिवसपरिमाणं समं भवति, स तत्र गुणकारस्तेन गुणकारण सा आरोपणा तस्मिन् स्थापनापदे कृत्स्नेत्यवगंतव्या यथा पाक्षिक्येवारोपणा त्रिंशत्स्थापनायां तथाहि पंचदशदिनारोपणा दशभिर्गुणिता जातं पंचाशंशतं, त्रिंशत्रस्थापनादिवसाःप्रक्षिप्ताजातमशीतंशतं ।। एवंपंचचत्वारिंशदिनेस्थापनापदे नवभिः, पष्टिदिनेऽष्टभिः, पंचसप्ततिदिने सप्तभिर्नवतिदिने षड्भिः, पंचोत्तरशतदिने पंचभिः, विंशत्युत्तरशतदिनेचतुर्भिः पंचत्रिंशदुत्तरशतदिनेत्रिभिःपंचाशशतदिनेद्वाभ्यां पटिशतदिनेएकेन गुणने, समं पण्मासदिवसपरिमाणं भवति, पंचचत्वारिंशदादिषु स्थापनापदेषु पाक्षिक्यारोपणा कृत्स्ना प्रतिपत्तव्या, तथा विंशिकायां आरोपणायां विंशतिदिने स्थापनापदेऽष्टभिः चत्वारिंशद्दिने सप्तभिः पष्टिदिनेषड्भिरशीतिदिने पंचभिः,शतदिने चतुर्भिः, विंशतिशतदिने त्रिभिः, चत्वारिंशशतदिन द्वाभ्यां, षष्ठिदिनशतदिने एकेन समं पण्मासदिवसपरिमाणं भवतीति, विंशिकाप्यारोपणा विंशिकादिपु स्थापनापदेषुकृत्स्नेत्यवसेया । एवं शेषाआरोपणागुणकारर्विचारयितव्याइति, एतदेव सुव्यक्ततरमाह [भा.४२३] जइहिंगुणा आरोवण ठवणाजुत्ता हवंतिछम्मासा ।
तावइयारुवणाओ हवंति सरिसा भिलावाओ ।। वृ- यतिभिर्यावद्भिर्गुणकारैर्गुण्यते स्म, गुणा गुणिता आरोपणा तदनंतरं स्थापनायुक्ता स्थापनादिवसयुक्ताःषण्मासाभवंति,तावत्योगुणकारसंख्यास्तुल्यास्ता आरोपणाः कृत्स्नाइतिगम्यते प्रतिपत्तव्याः कथंभूतास्तास्तावत्यः कृत्स्नारोपणा इत्याह, सद्दशाऽभिलाषा एकाभिलापा इति भावः, यथा पाक्षिकी आरोपणा त्रिंशद्दिनादिषु स्थापनादिषु दशादिभिर्गुणकारैर्गुणितास्तदनंतरं च स्थापनादिवसयुताः षण्मासान् पूरयतीति दश कृत्स्ना आरोपणाः सदृशाभिलाषा एवमन्या अपि तैस्तैर्गुणकारस्तावत् संख्याकैस्तेपु तेषु स्थापनापदेषु गुणितास्तदनंतरं तत्र स्थापनादिवसयुक्ताः पण्मासपूरिकास्तावत्संख्याकाः कृत्स्ना आरोपणाः सदृशाभिलाषाभावनीया संप्रति आलोचकमुखात प्रतिसेवितमासाग्रं श्रुत्वा तन्मासाग्रस्थापनायामारोपणायां च स्थापयित्वारोप्य च परस्मै विविक्तमुपदर्शयदित्युपदेशमाह ।। [भा.४२४] . ठवणारोवणमासे, नाऊणंतोभणाहिमासणं ।
. जैन समंतं कसिणं,जेनऽहियं तं च झोसगं ।। वृ-आलोचकमुखात्प्रतिसेवितमासपरिमाणमाकर्ण्य तदनंतरमेतावंतोमासाः स्थापनावामेतावंत आरोपणायामितिज्ञात्वा ततः संचवमासाग्रं विविक्तमालोचकाय भण, प्रतिपादय, यथाऽष्टापंचाशत् प्रतिसेवितमासा आलोचकमुखादुपलब्धाः, तत आचार्येण स्थापनारोपणादक्षण विंशिकास्थापना पंचाशशतिका चारोपणा स्थापिता तत्र स्थापनारोपणादिवसानामेकत्रमीलने जातं सप्ततंशतं ।। ततः षण्मासदिवसेभ्योऽशीतिशतसंख्येभ्यः शोधितं, स्थिताः पश्रातूदश,तेषामधिकृतयापंचाशशतिकया आरोपणयाभागो हियते तत्रभागोनलभ्यते इतिचत्वारिंशंशतंप्रक्षिप्तं, ततो भागे हृतेलब्धएकोमास इयमारोपणा अष्टाविंशतिमासनिष्पन्ना अष्टाविंशतितमा चेति एकोऽटाविंशत्या गुणितो जाता
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org