________________
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -१
[भा.३७३] आयरियत्तणतुरितो, पुव्वं सीसत्तणं अकाऊणं ।
हिंडति चोप्पायरितो, निरंकुसो मत्तहस्थि व्व ।। वृकोऽपि शिष्यो दशवैकालिकमात्रं पठित्वा आचार्यत्वत्वरितः प्रत्यन्तं ग्राम नगरं वा गत्वापीठिकायांनिविष्ट आत्मानमाचार्यमभिमन्यते ।सएवं शिष्यत्वमकृत्वा निरडशो मत्तहस्तीव 'चोप्पो' चोक्षो मूर्ख सन् आचार्यो 'हिण्डते' परिभ्रमति || कीशं तस्य मूर्खत्वम् ? अत आह[भा.३७४] छन्नालयम्मि काऊण कुंडियंअभिमुहंली सुढितो।
गेरू पुच्छति पसिणं, किन्नु हु सा वागरे किंचि ॥ वृ-'गेरुकः' परिव्राजकः षट्नाले त्रिदण्डे कुण्डिकां कृत्वा कृताञ्जलिरभिमुखः 'स्वाध्तः' पादपतितः 'पृच्छति' प्रश्नयति, किन्नुसा कुण्डिका तथाऽऽपृच्छयमाना किञ्चित् परिव्राजकस्य व्यागृणा ति? नैव किञ्चन । याद्दशं तस्याः कुण्डिकाया आचार्यत्वं तादृशमेतस्यापि ।। [भा.३७५] सीसा वि य तूरंती, आयरिया वि हु लहुं पसीयंति।
तेन दरसिक्खियाणं, भरितो लोगो पिसायाणं । वृ-शिष्या अप्याचार्यपदपरिपालनाय त्वरन्ते, आचार्या अपि 'लघु' शीघ्रं प्रसीदन्ति, न पुनः परिभावयन्ति, यथा-नाद्यापि परिपूर्णमधीतमिति ।तत ईषच्छिक्षितानामत एव 'पिशाचानां' ग्रथिलानां लोको भृतः॥ [भा.३७६] तेगिच्छ मते पुच्छा, अन्नहि वालुंक देवि कहि चिन्ना।
तोसत्येण कहति य, विजनिसिद्धे ततो दंडो॥ वृ- एगो विजो राउले ओलग्गइ । सो मतो । रन्ना पुच्छियं-अस्थि से पुत्तो ? । कहियं अस्थि, नवरं विजयमसिक्खितो। रन्ना भणियं-वच्च,पढाहि, तदवत्था चेव ते भोगा। ततो अन्नस्थ । गंतुं पढितुमारद्धं । तत्थ अइयाए पुरोहडे चरंतीए गलए वालुंकं लग्गं, चिर्भिटमित्यर्थः । सा विजसमीवमाणिया। विजेण पुच्छियं-कहिं चिन्ना एसा? . कहियं-पुरोहडे । तेन नायं-चिब्भिडं लग्गं ति ! पोत्तं गलए बंधिउंतहा वलियं जहा तस त्ति भग्गं, निग्गयं गलयातो । तेन वेजपुत्तेण चिंतियं-एस उवातो विज्जियाए किरियाए। पडिनियत्तो रन्नो अल्लीणो । पुच्छितो रन्ना-सिक्खियं विजयं ? ति । तेन भणियं-सिक्खियं । ततो रन्ना 'सिग्धं सिक्खियं, अहो ! मेहावी'ति सकारो कतो । अन्नया रन्नो महादेवीए गलगंडं उठ्ठितं । सो वाहितो भणइ-कहिं चिण्णेल्लिया ? । तेहिं भणियं-पुच्छामो । इयरेण भणियं-भण 'पुरोहडे' । तेहिं चिंतियं-नूनं वेज्जरहस्समेयं । ततो भणियंपुरोहडे चिन्ना पच्छा तेन गलए साडगेण आवेढेत्ता मारिया । पच्छा रन्ना अन्ने विज्जा पुच्छियाकिं सत्थनिद्देसेण कया किरिया ? उयाहु ओसत्येण ? । तत्थ विवादे विज्जेहिं निसेहिओ। पच्छा सारीरेण दंडेन दंडितो॥
अक्षरगमनिका-'चिकित्सके वैद्ये मृते राज्ञः पृच्छा-अस्ति तस्य पुत्रः? । कथितम्-अस्ति, परमशिक्षितो वैद्यकस्य । राज्ञा भणितम्-अन्यत्र गत्वा पठ । स गतः । तत्र वालुङ्कमजागले वस्त्रवेष्टनेन भिधमानं दृष्ट्वा ‘लब्धं वैद्यरहस्यम्' इति विचिन्त्य प्रतिनिवृत्तः । तत्र देव्या गलगण्डमभवत् । स आकारितः पृथ्वान्-कचीर्णा ? । 'तोषार्थेन' तोषनिमित्तं कथयन्तिपुरोहेडे। ततः सा पोतावेष्टनेन मारिता । स विवादे वैद्येन निषिद्धः । ततः शारीरो दण्डस्तस्य राज्ञा कृतः ।
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org