Agam Sutra Satik 35 Bruhatkalpa ChhedSutra 2

SR No.: 003371
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 1500
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 35, & agam_bruhatkalpa
File Size: 29 MB

Page 803

२६८
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -२-२/५१
स्थानम् । एतान्येकार्थानि 'नानाव्यञ्जनानि' पृथगक्षराण्युपाश्रयस्य नामानि । अथ वगडाया निक्षेपः कर्त्तव्यः । तमेवातिदेशेनाह
[ मा. ३२९६] एमेव होति वगडा, चउव्विहा सा उ वतिपरिक्खेवो । दव्वम्मि तिप्पगारा, भावे समणेहि भुजंती ॥
वृ- 'एवमेव' उपाश्रयवद् वगडा अपि नामादिभेदात् चतुर्विधा भवति । तत्र द्रव्यवगडा गृहसम्बन्धी वृतिपरिक्षेपो मन्तव्यः । स च त्रिप्रकारा, तद्यथा - सचित्ता अचित्ता मिश्रा च । इयं त्रिप्रकाराऽपि यथा मासकल्पप्रकृते द्रव्यपरिक्षेपः उक्तस्तथैव वक्तव्या । 'भावे' भाववगडा 'श्रमणैः' साधुभियों वृतिपरिक्षेपः परिभुज्यते सा मन्तव्या ॥ अथ कोऽसावुपाश्रयो यस्यैषा वगडा वर्णिता ? उच्यते[भा. ३२९७]
वलया कोट्ठागारा, हेट्ठा भूमी य होइ रमणिज्जा । वीएहिं विप्पमुक्को, उवस्सओ एरिसो होइ ॥
वृ- 'वलयानि' कटपल्यादीनि 'कोष्ठागाराणि च' सुप्रतीतानि यत्र भवन्ति, अधस्ताच्च तत्र भूमिर्भवति 'रमणीया' बीजाद्यभावेन प्रशस्या, ईद्दश उपाश्रयो बीजैर्विप्रभुक्तो भवति ॥
इदमेव व्याख्यानयति
[भा. ३२९८ ] कडपल्लाणं सन्ना, तणपल्लाणं च देसितो वलया । निप्परिसाडिमभुजंगा य कयभूमिकम्मंता ।।
वृ- 'देशीत 'देशीभाषामाश्रित्य कटपल्यानां तृणपल्यानां च वलयानीति संज्ञा । तेषां मालेषु बद्धेषु धान्यानि क्रियन्ते । तानि च यत्र 'निपरिशाटीनि' परिशादिरहितानी, 'अभुज्यमानानि' अव्यापार्यमाणानि, तथा कृतं भूमिकर्म-छगणलेपनादिकम् अन्तेषु प्रान्तप्रदेशेषु येषां तानि कृतभूमिकर्मान्तानि, अधस्ताच्च भूमिका बीजादिविप्रभुक्ता, ईशे प्रतिश्रये वस्तुं कल्पते ।। अथ कोष्ठागाराणि व्याचष्टे[मा. ३२९९]
चाउस्सालघरेसु व, जत्थोव्वर - कोट्ठएसु धन्नाई । निचइतमभोगा, तेसु निवासं न वारेइ ।।
कृ· अथवा चतुःशालादिगृहेषु यत्रोपाश्रयेऽपवरकेषु वा इष्टकादिभयेषु कोष्ठकेषु वा मृत्तिकामयेषु धान्यानि 'नित्यस्थगितानि' सदापिहितानी 'अभोग्यानि' परिभोगरहितानी तिष्ठन्ति तत्र ये शेषा अपवरकाः कोष्ठका वा तेषु निवासं न वारयति ।। क्व पुनस्तर्हि वस्तुं न कल्पते ? इत्याह[भा. ३३००] सालीहिं वीहीहिं, तिल-कुलत्थेहिं विप्पकिन्नेहिं ।
आदिने वितिकिन्ने, अहलंद न कप्पती वासो ॥
वृ- शालिभिर्व्रीहिभिस्तिलैः कुलत्थैः उपलक्षणत्वाद् मुद्ग- माषादिभिश्च विप्रकीर्णैराकीर्णैर्व्यतिकीर्णे उपलक्षणत्वाद् विकीर्णैश्च सङ्कले उपाश्रये निर्ग्रन्थानां निर्ग्रन्थीनां च यथालन्दमपि काल न कल्पते वासः । एषा श्रीभद्रबाहुस्वामिकृता गाथा । अनया सूत्रपदानि संगृहीतानि - आकीर्णग्रहणेन च उत्क्षिप्तपदं विकीर्णग्रहणे तु विक्षिप्तपदं गृहीतं मन्तव्यम् । अत्र परः प्राहननु जातिवाचकाः शब्दाः 'सम्पन्नः शालि' इत्यादिवदेकवचननिर्देशेन व्यवहियमाणा उपलभ्यन्ते, ततः किमर्थमत्र “शालिभिर्व्रीहिभिः" इत्यादी बहुवचनेन निर्देशः कृतः उच्यते