________________
२३८
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -२-१/४७
[भा.३१६३] आवासग सज्झाए, पडिलेहण भुंजणेय भासाए।
वीयारे गेलण्णे, जा जहि आरोवणा भणिया ॥ वृ-आवश्यके १ स्वाध्याये २ प्रत्युपेक्षणायां ३भोजने ४च भाषायां ५ विचारे ६ ग्लानत्वेच ७ या यत्रारोपणा भणिता सा तत्र ज्ञातव्येति द्वारगाथासमासार्थः ।।
साम्प्रतमेनामेव प्रतिपदं विवृणोति[भा.३१६४] आवासगंतस्थ करेंति दोसा, सज्झाय एमेव य पेहणम्मि ।
उड्डंच वारेंतमवारणे य, आरोवणा तानि अकुब्वओ जा॥ वृ. 'तत्र' सभादौ गृहस्थैः सह वसन्तो यद्यावश्यकं स्वाध्यायं वा कुर्वन्ति तदा ते कर्णाघाटकेनागमयन्ति उड्डुचकान् वा कुर्वन्ति, एवमादयो दोषाः। प्रत्युपेक्षणायामपि एवमेव' उड्डञ्चकान्कुर्वन्ति । यदि वार्यन्ते तदा साधुभिसहासङ्घडं कुर्युअिथनवार्यन्तेततो भगवप्रवचनस्य भक्तिकृतानस्यात् । अथैतद्दोषभयादावश्यकादीनिन कुर्वन्ति ततस्तान्यकुर्वतोया काचिदारोपणा सा द्रष्टव्या तद्यथा-कायोत्सर्गंन करोति, वन्दनकंन ददाति, स्तुतिप्रदानंन करोति, सूत्रपौरुषीं न करोति, सर्वेष्वपि मासलघु ! अर्थपौरुषीं न करोति मासगुरु । जघन्यमुपधिं न प्रत्युपेक्षते रात्रिन्दिवपञ्चक।मध्यमनप्रत्युपेक्षतेमासलघु। उत्कृष्टंन प्रत्युपेक्षतेचतुर्लघु।। व्याख्यातमावश्यकस्वाध्याय-प्रत्युपेक्षणालक्षणं द्वारत्रयम् । अथ भोजनभाषाद्वारे विवृणोति[भा.३१६५] ज मंडलिं भंजई तत्थ मासो, गारस्थिभासासु य एवमेव ।
___चत्तारि मासा खलु मंडलीए, उड्डाहो भासासमिए वि एवं ॥ वृ-भोजनं कुर्वन् सागारिकमितिमत्वा यमण्डली भक्ति तत्र मासलधु।अगारस्थभाषासु च भाष्यमाणासु ‘एवमेव' मासलघु। अथैतप्रायश्चित्तभया मण्डल्यां समुद्दिशन्ति तदा चत्वारो मासा लघवः, उड्डाहश्च प्रवचोपघातोमण्डल्यां समुद्देशने भवति। एवं भाषासमितेऽपिमन्तव्यम्, संयतभाषया भाषमाणस्य चत्वारो लघुमासा भवन्तीति भावः॥अथ विचारद्वारं विवृणोति[भा.३१६६] थोवे घणे गंधजुते अभावे, दवस्स वीयारगताण दोसा।
वायसंलोगगया य दोसा, करेंतऽकुव्वं परितावणादी॥ वृ-विचारभूमौ गतानां स्तोके स्वल्पे घने कलुषे 'गन्धयुते दुर्गन्धिनिद्रवेऽभावेवासर्वथैव द्रवस्य 'दोषाः' अवर्णवाद-भक्तपानप्रतिषेधादयो भवन्ति। तथापुरुषादीनामापाते संलोके वा संज्ञां कायिकी वा कुर्वन्ति तदा तद्गता दोषा या पीठिकायां विचारकल्पिकद्वारे उक्तास्तथा द्रष्टव्याः । अथैतद्दोषभयात् कायिकी वा संज्ञां वा न करोति किन्तु धारयति तदा परितापनामहादुःख-मूर्छादयो दोषाः॥अथ ग्लानद्वारं व्याख्याति[भा.३१६७]गिलाणतो तत्थऽतिमुंजणेण, उच्चारमादीण वासन्निरोधा।
अगुत्तसिजासुवसन्निवासा, उड्डाह कुव्वंतिमकुव्वतोय॥ कृ-'तत्र' साड्यात्कृष्टद्रव्यलोभादतिमात्रभोजनेन यद्वा सागारिकाकीर्णतया तत्रोचारादीनां सनिरोधाद् ग्लानो भवेत् । अथवा अगुप्ताः-असंवृता याः शय्याः-वसतयस्तासु सनिवासाद् ग्लानत्वमुपजायते,प्रतिश्रयशीतलया भक्तस्याजीर्यमाणत्वात्। सचग्लानोयदितत्रोच्चारप्रश्रवणादिकरोतितदासागारिकाउड्डाहंकुर्युः ।अयनकरोति ततःपरितापनादयोदोषाः ।।अर्थतद्दोषभयाद्
__www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only