________________
२०४
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -२-१/४४ वृ- असंविग्नभावितेषु यद् उद्गमादिदोषविशुद्धं वस्त्रं तद् ग्रहीतव्यम् । तदभावे आगाढमिथ्याष्टिष्वपि यद्यात्म-प्रवचनोपघातो न स्यात् । अथ तेष्वपि शुद्धं न प्राप्यते ततः संविग्नभावितादिष्वेव पञ्चकादिपरिहाण्या तावद् यतन्ते यावद् भिन्नमासं प्राप्ता भवन्ति । ततो अन्यसाम्भोगिकैर्येषु कुलेषूपदेशोदत्तः तेषु याचितव्यम्। तथाप्यप्राप्तौतेषांसझाटकेन एवमप्यलाभे तेषामेव यत् पूर्वगृहीतं वस्त्रादि तद् ग्रहीतव्यम् । अमुमेवार्थं सविशेषज्ञापनाय पुनरप्याह[भा.२९९२] उवएसो संघाडग, तेसिं अट्ठाए पुव्वगहियं तु । .
अभिनव पुराण सुद्धं, उत्तर मूले सयं वा वि ।। वृ. अन्यसाम्भोगिकोपदेशेन प्रथमतः प्रयटन्ति । ततस्तदीयसबाटकेन । तथाप्यप्राप्ती तेषामायान्यसाम्भोगिकाः पर्यटन्ति । तथापि यदि न लभ्यते ततस्तेषामेव यत् पूर्वगृहीतं वस्त्रं तद् ग्रहीतव्यम् । तच्चाभिनवं वा स्यात् पुराणं वा, पूर्वमभिनवं पश्चात् पुराणमपि गृह्यते । तदपि यद्युततरगुण-मूलगुणशुद्धतत उपादेयं नान्यथा । अथ सर्वथाऽपिन प्राप्यते ततो यः कृतकरणो भवतितेन स्वयमेव व्यत्यम् । एतच्च यथावसरमुत्तरत्रभावयिष्यते॥ तदेमन्यसाम्भोगिकानामपि पूर्वगृहीतं यदा न प्राप्यते तदा मासलघुकादारभ्य तावद् यतन्ते यावत् चतुर्लघुकं प्राप्ताः। ततः किं कर्त्तव्यम् ? इत्याह[भा.२९९३] उवएसो संघाडग, पुव्वग्गहियं व निइयमाईणं ।
अभिनव पुराण सुद्धं, पुव्वमभुत्तं ततो भुत्तं ॥ वृ-चतुर्लघुप्राप्ताः सन्तोनित्यवासि-पार्श्वस्थादीनामुपदेशेन वस्त्रमुत्पादयन्ति तदभावेतेषामेव सङ्घाटकेन । तथाऽप्यलाभे यत् तेषांपूर्वगृहीतंमूलोत्तरगुणशुद्धमभिनवमपरिभुक्तं तत्प्रथमतो ग्रहीतव्यम्, ततः परिमुक्तमपि । तदप्राप्तौ पुराणमपि मूलोत्तरगुणशुद्धमपरिमुक्तम्, ततः परिमुक्तमपि ग्राह्यम् । इह निशीथचूर्ण्यभिप्रायेणास्यैव कल्पस्य विशेषचूर्ण्यभिप्रायेण चान्यसाम्भोगिकान् यावन्नास्ति पञ्चकपरिहाणि किन्तु तत ऊर्ध्वं पञ्चकपरिहाण्या यतित्वा यदा मासलघुप्राप्ताः तदापार्श्वस्थादीनामुपदेशादिनागृह्णन्तीति द्वयोरपिचूण्योरभिप्रायः; परमेतच्चूर्णिकृता भित्रमासप्राप्ताअन्यसाम्भोगिकानां चतुर्लघुप्राप्ताश्च पार्श्वस्थादीनामुपदेशादिना वस्त्रग्रहणे यतन्त इति प्रतिपादितम् अतस्तदनुरोधेनास्माभिरपि तथैव व्याख्यातमित्यवगन्तव्यम् ।।
अथोक्तमप्यर्थं विशेषज्ञापनार्थ भूयोऽप्याह[भा.२९९४] उत्तर मूले सुद्धे, नवे पुराणे चउक्कभयणेवं ।
परिकम्मण परिभोगे, न होंति दोसा अभिनवम्मि ।। वृ-इह मूलोत्तरगुणशुद्धयोश्चतुर्भङ्गी, तद्यथा- मूलगुणशुद्धमप्युत्तरगुणशुद्धमपि १ मूलगुणशुद्धं नोत्तरगुणशुद्धम् २ न मूलगुणशुद्धमुत्तरगुणशुद्धम् ३न मूलगुणशुद्ध नोत्तरगुणशुद्धम् ४ । एतेषु चतुर्युभङ्गेषु प्रत्येकं नव-पुराणपदविषयं यद् भङ्गचतुष्कं तस्य भजना-सेवायथाक्रममेवं कर्तव्या। तथाहि-यत् तावद् मूलोत्तरगुणविशुद्धं तत् प्रथमतो नवमपरिमुक्तं ग्रहीतव्यम्, तदभावे नवं परिभुक्तम् । तदप्राप्तौ पुराणमपरिभुक्तम्, तदलाभए पुराणं परिभुक्तम् । एवं द्वितीयतृतीयचतुर्थेष्वपि भङ्गेषु चत्वारश्चत्वारोविकल्पाभवन्ति, यथाक्रमंचैतेआसेवितव्याः । कुतः? इत्याहपरिकर्मणादोषाः-अविधिसीवनादयः परिभोगदोषाश्च-मलिनीभूत-प्रक्षित सुगन्धिगन्धभावित्वा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org