________________
१९४
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -२-१/४३ [भा.२९४२] असई य पईवस्सा, गोवालाकंचु दारुदंडेणं।
विल पुंछणेण ढक्कण, मंतेण व जा पभायं तु ।। वृ-अथ प्रदीपोन प्राप्यते ततः प्रदीपस्यासतिगोपालकञ्चुकंपरिधाय तेन स्वशरीरं सुस्थगितं कृत्वा दारुदण्डकेन वसतिंप्रमार्जयन्ति। यानिच तत्र बिलानि तेषां पादप्रोञ्छनेन "ढक्कणं"ति स्थगनं कुर्वन्ति, मन्त्रेण वा तान्यभिमन्त्रयन्ति यावत् प्रभातं सातम् । प्रभाते तु पादप्रोज्छनादिकमपनयन्ति॥एवं सर्वेषां गीतार्थानां विधिरुक्तः । अथ गीतार्थमिश्राणां तमेवातिदिशति[भा.२९४३] एमेव य भूमितिए, हरियाई खाणु-कंट-बिलमाई।
दोसदुगवजणट्ठा, पेहिय इयरे पवेसंति ।। वृ- यथा सर्वेषां गीतार्थानां विधिरुक्तस्तथा अगीतार्थमिश्राणामप्येवमेव ज्ञातव्यः । नवरं तानगीतार्थान् बहि स्थापयित्वा गीतार्थाप्रविश्य वसतिगृहीत्वा तत्र 'भूमित्रिके' संज्ञाकायिकीकालभूमिलक्षणेहरित-बीजादीन्जन्तून स्थाणु-कण्टक-बिलादींश्चप्रत्यपायान् ‘दोषद्वयवर्जनार्थ संयमा-ऽऽत्मविराधनालक्षणदोषद्वयपरिहारार्थंप्रत्युपेक्ष्यततः 'इतरान्' मृगान्वसतिंप्रवेशयन्ति।। [मा.२९४४] ठाणासई य बाहि, तेनगदोच्चा व सब्बे पविसंति ।
गुरुगा उ अजयणाए, विप्परिणामाइते चेव ।। वृ-यदिबहि स्थानं नास्ति यत्र मृगाः स्थाप्यन्ते “तेनगदोचाव"तिस्तेनकभयं वा बहिर्वर्तते ततः सर्व एव प्रविशन्ति । प्रविष्टाश्च यद्ययतनां कुर्वन्ति ततश्चतुर्गुरुकाः, तएव च विपरिणामाऽप्रत्ययादयो दोषाः॥अथ यतनामेव वयं न जानीम इतिप्रश्नावकाशमाशङ्कय तत्स्वरूपमाह[भा.२९४५] अविगीयविमिस्साणं, जयण इमा तत्थ अंधकारम्भि।
आननऽनाभोगेणं, अणागयं कोइ वारेइ॥ वृ-अनीतार्थमिश्राणां 'तत्र' वसतावन्धकारे इयं यतना-"आणणऽणाभोगेणं"ति यथा ते मृगा नाभोगयन्ति-न जानते तथाप्रदीपस्यान्यव्यपदेशेनानयन विधेयम् । अथ गृहस्थोऽन्यव्यपदेशेनोक्तोऽपि दीपंगृहीत्वा नागच्छन्तिततस्तमनागतं गृहमपिगत्वाप्रज्ञापयन्ति यथा दीपमानयति । तथा तं चानीयमानं यदि कश्चिद् वारयति ततस्तस्य शिक्षा प्रदातव्या। विशेषचूर्णौ तु“अन्नाणणे कोइ वारेइ"त्तिपाठः, अन्येन-गृहस्थेनाग्नेरानयने विधीयमाने यदि कोऽप्यगीतार्थो वारयति ततस्तस्य नोदना कर्तव्या ।। इदमेव भावयति[भा.२९४६] अम्हेहि अभणिओ अप्पणो नु आओ नु अम्ह अट्ठाए।
आनेइ इहंजोई, अयगोलं मा निवारेह ।। वृ-यदा गृहीदक्षतया स्वयमेवज्योतिरानयतितंचकोऽप्यगीतार्थो वारयति तदा स वक्तव्यःअस्माभिरभणितः स्वयोगेन यद्येषगृहस्थ आत्मनोऽर्थं 'नुः' इति संशयेउताहो नु अस्मदर्थं 'इह' अस्मिन् स्थाने ज्योतिरानयति ततः किमस्माकमेतदीयया चिन्तया ? । अत एनमयोगोलकल्पं मा निवारयतेति ।। [भा.२९४७] गिहिणंभणंति पुरओ, अइतमसमिणं न पस्सिमो किंचि।
आणति जइ अवुत्ता, तहेव जयणा निवारते॥ वृ-अथ ते गृहस्थाः स्वयं नानयन्ति ततो गीतार्था अन्यव्यपदेशेन तेषां गृहिणांपुरतो भणन्ति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org