________________
१३८
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -२-१/३४ जो कुणइ सहायत्तं, समानदोसं तयं बेति ।। वृ-द्वयोः कलहायमानयोर्मध्यादेकस्य पक्षे भूत्वा यः कोऽपि वाचा हस्ताभ्यां वा पद्भ्यां वा दन्तैर्वा लगुडादिभिर्वा 'सहायत्वं साहाय्यं करोति तं तेनाधिकरणकारिणा सह समानदोषं तीर्थकरादयो ब्रुवते॥अथाचार्याणामुपेक्षां कुर्वाणानां सामान्येन वाऽधिकरणेऽमुपशाम्यमाने दोषदर्शनार्थमिदमुदाहरणमुच्यते-अरनमज्झे एग अगाहजलं सव्वतो वणसंडमंडियं महंतं सां अस्थि । तत्थ य बहूणि जलचर-थलचर-स्वहचरसत्ताणि अच्छंति । तत्थ एग महल्लं हथिजूई परिवसइ । अन्नया य गिम्हकाले तं हथिजूहं पानियं पाउं हाउत्तिन्नं मज्झण्ह देसकाले सीयलरुक्खच्छायाए सुहंसुहेणं चिट्ठइ । तत्थ यअदूरदेसे दो सरडा भंडिउमारद्धा । वणदेवयाए अते द सव्वेसिं सभासाए आघोसियं । किं तत् ? इत्याह[भा.२७०६] नागा! जलवासीया!, सुणेह तस-थावरा !!
सरडा जत्थ भंडंति, अभावो परियत्तई ।। वृ-'भो नागाः!' हस्तिनः ! तथा 'जलवासिनः !' मत्स्य-कच्छपादयः ! अपर च ये त्रसाः! मृग-पशु-पक्षिप्रभृतयः! स्थावराश्च-सहकारादयोवृक्षाः! एते सर्वेऽपियूयं श्रणुतमदीयं वचनम्यत्र सरसि सरटौ 'भण्डतः' कलहं कुरुतः तस्य 'अभावः परिवर्तते विनाशः सम्भाव्यत इति भावः ।।तामा एते सरडे भंडते उवेक्खह, वारेह तुब्भे । एवं भणिया वि तेजलचराइणो चिंतंतिकिं अम्हं एते एरडा भंडता काहिंति ? 1 तत्थ य एगो सरडो भंडतो पिल्लितो । सो धाडिनंतो सुहपसुत्तरस एगस्स जूहहिवस्स हथिस्स 'बिलं' ति काउं नासापुडं पविलो । बिइओ वि तस्स पिट्ठओ चे पविठ्ठो । ते सिरकवाले जुद्धं संपलग्गा । तस्स हस्थिस्स महंती अरई जाया । तओ देयणट्टोमहईए असमाहीए वट्टमाणो उद्वेत्तातंवणसंडंचूरेइ, बहवे तत्थ विस्संता सत्ता घाइया, जलं च आडोहितेण जलचरा घाइया, तलागपाली य भेइया, तलागं विणहूं, ताहे जलचरा वि सव्वे विनट्ठा ॥अमुमेवार्थमाह[भा.२७०७] वनसंड सरे जल-थल-खहचर वीसमण देवया कहणं ।
वारेह सरडुवेक्खण, धाडण गयनास चूरणया॥ - वनखण्डमण्डिते सरसि जलचर-स्थलचर-खचराणां विश्रमणम् । तत्र च सरडभण्डनं दृष्ट्वा वनदेवतया “नागा ! जलवासीया!" इत्यादि श्लोककथनं कृत्वा “वारयत सरटौ कलहायमानौ' इत्युपदिष्टम् । ततश्च तैर्नागादिभि सरटयोरुपेक्षणं कृतम् । एकस्य च सरटस्य द्वितीयेन घाटनम् । ततोऽसौ घाटयमानो गजनासापुटं प्रविष्टवान् । तत्पृष्ठतो द्वितीयेऽपि प्रविष्टे तयोश्चयुद्धेलग्नेमहावेदनार्तेन हस्तिनावनखण्डस्य चूरणंकृतमिति। एषदृष्टान्तः,अयमर्थोपनयःयथा तेषामुपेक्षमाणानां तत् पद्मसरः सर्वेषामप्याश्रयभूतं विनष्टम्, तस्मिंश्च विनश्यमाने तेऽपि विनष्टाः, एवमत्राप्याचार्यादीनामुपेक्षमाणानां महान् दोष उपजायते। कथम्? इति चेद् उच्यतेइह तावधिकरणकारिणावुपेक्षितौ परस्परंमुष्टामुष्टि वादण्डादण्डि वायुध्येताम्, ततश्च परम्परया राजकुलज्ञाते सञ्जाते सति स राजादिस्तेषांसाधूनां बन्धनं वाग्राम-नगरादेर्निष्काशनंवा कटकमद वा कुर्यात् ।। किञ्चान्यत्[भा.२७०८] तावो भेदो अयसो, हानी दसण-चरित्त-नाणाणं ।
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org