________________
उद्देशक : १, मूलं-२५, [भा. २४७४] उद्धाताः, उत्कृष्टेऽसन्निहितेषण्मासा उद्धाताः, सन्निहिते षण्मासा अनुद्धाताः॥ एषोऽसन्निहिते सन्निहितेच तिष्ठतः प्रायश्चित्तविधिरुक्तः। अथ प्राजापत्यादिविशेषत एनमेव विशेषयति[भा.२४७५] पढमिल्लगम्मि ठाणे, दोहि वि लहुगा तवेण कालेणं।
दिइयम्मि अ कालगुरू, तवगुरुगा होति तइयम्मि॥ वृ-'प्रथमे स्थाने' प्राजापत्यपरिगृहीते एतानि प्रायश्चित्तानि द्वाभ्यामपि लघुकानि, तद्यथातपसा कालेन च । 'द्वितीये कौटुम्बिकपरिगृहीतेतान्येव कालगुरुकाणि। 'तृतीये दण्डिकपरिगृहीते एतान्येव तपोगुरुकाणि ।।स्थानप्रायश्चित्तमेव प्रकारान्तरेणाह[भा.२४७६] अहवा भिक्खुस्सेयं, जहन्नगाइम्मि ठाणपच्छितं ।
गणिणो उवरि छेदो, मूलायरिए पदं हसति ॥ वृ-अथवा यदेतद् जघन्यादौ चतुर्लघुकादारभ्य षड्गुरुकावसानं स्थानप्रायश्चित्तमुक्तं तद् भिक्षोरेव द्रष्टव्यम् । गणी-उपाध्यायस्तस्य षड्गुरुकादुपरिच्छेदाख्यं प्रायश्चित्तपदं वर्द्धते, एक पदं चतुर्लघुकाख्यमधोहसति, चतुर्गुरुकादारभ्यच्छेदेतिष्ठतीत्यर्थः ।आचार्यस्य षड्लघुकादारब्ध मूलं यावत् प्रायश्चित्तम्, अत्राप्येकं पदमुपरिवर्द्धते अधस्तादेकं पदं हसतीति ।।
गतं स्थानप्रायश्चित्तम् । अथप्रतिसेवनाप्रायश्चित्तमाह[मा.२४७७] चत्तारिछन लहु गुरु, छम्मासितो छेदो लहुग गुरुगोय।
मूलं जहन्नगम्मिं, सेवंति पसज्जणं मोत्तुं ।। वृ-प्राजापत्यपरिगृहीते जघन्येऽसन्निहितेऽराटे प्रतिसेक्माने चत्वारो लघवः, टे चत्वारो गुरवः, सन्निहितेऽष्टे चतुर्गुरवः, दृष्टे षड्लघवः । कौटम्बिकपरिगृहीते जघन्येऽसन्निहितेऽदृष्टे प्रतिसेविते षड्लघवः, दृष्टे षड्गुरवः, सन्निहितेऽदृष्टे षड्गुरवः, दृष्टे लघुषाण्मासिकच्छेदः । दण्डिकपरिगृहीतंजघन्यकमसन्निहितमध्ष्टंप्रतिसेवितं लघुषाण्मासिकच्छेदः, दृष्टे गुरुषाण्मासिकच्छेदः, सन्निहितेऽष्टेगुरुषाण्णासिकच्छेदः, ईष्टे मूलम् ।एतद्जघन्यं दिव्यप्रतिमारूषं सेवमानस्य प्रायश्चित्तंभणितम्।प्रसजना नाम-दृष्टे सति शङ्का-भोजिका-घाटिकादीनां ग्रहणा-ऽऽकर्षणप्रभृतीनां वा दोषाणां परम्परया प्रसङ्गः, तां मुक्त्वा एतद् प्रायश्चित्तं द्रष्टव्यम्, तन्निप्पन्नं तु पृथगापद्यत इत्यर्थः ।। अथ मध्यमे प्रायश्चित्तमाह[भा.२४७८] चउगुरुग छञ्च लहु गुरु, छम्मासिओ छेदो लहुओ गुरुगो य ।
मूलं अणवट्ठप्पो, मन्झिमए पसज्जणं मोत्तुं । वृ.मध्यमे प्राजापत्यपरिगृहीतेऽसन्निहितेऽष्टे प्रतिसेविते चतुर्गुरवः, दृष्टे षड्लघवः, सन्निहितेऽदृष्टे षड्लघवः, दृष्टे षड्गुरवः । कौटुम्बिकपरिगृहीतेऽसन्निहितेऽष्टे षड्गुरवः, इंटे लघुषाण्मासिकच्छेदः, सन्निहितेऽष्टे लघुषाण्मासिकच्छेदः, दृष्टे गुरुषाण्मासिकच्छेदः । दण्डिकपरिगृहीतेऽसन्निहितेऽदृष्टे गुरुषाण्मासिकच्छेदः, टे मूलम्, सन्निहितेऽदृष्टे मूलम्, ईष्टेऽनवस्थाप्यम् । एतद् मध्यमके प्रसजनां मुक्त्वा प्रायश्चित्तं द्रष्टव्यम् ।। उत्कृष्टविषयमाह[भा.२४७९] तव छेदो लहु गुरुगो, छम्मासितो मूल सेवमाणस्स ।
अणवठ्ठप्पो पारंचि, उक्कोसे पसज्जणं मोत्तुं ।। वृ-उत्कृष्टे प्राकृतपरिगृहीतेऽसन्निहितेऽदृष्टे प्रतिसेवितेलघुषाण्मासिकंतपः, दृष्टे गुरुषाण्मा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org