________________
८३
उद्देशक : १, मूलं-२३, [भा. २४४४]
निवगुत्ताणं वसही, दिजउ दोसा उभे उवरि ॥ वृ-तत्र ग्रामादौ यो भोगिको महत्तरोवाआदिशब्दादन्यो वाप्रमाणभूतस्तम् अथवा ग्राममेकत्र समादौ समागतं मिलितंदृष्ट्वा साधवोभणन्ति-नृपः-राजातेन गुप्ताः-रक्षिताः सन्तोवयं स्वव्रताचारं परिपालयामः, अतो नृपगुप्तानामस्माकं वसतिर्दीयताम्, अन्यथा ये शून्ये प्रतिश्रये तिष्ठन्तीनां संयतीनांतरुण-स्तेनाधुपद्रवदोषा भवेयुः ते सर्वेऽपि "भे" युष्माकमुपरि भविष्यन्ति। एवमुक्ते ते भोगिकादयः संयतीप्रायोग्यं परिगृहीतां वसतिं दापयन्ति स्वयं वा प्रयच्छन्ति । अथ ये वृषभा बहि प्रहरणादिव्यग्रहस्तास्तिष्ठन्ति ते ईशाः कर्तव्या इति दर्शयति[भा.२४४५] कयकरणा थिरसत्ता, गीया संबंधिणो थिरसररा।
जियनिर्देिदिय दक्खा, तब्भूमा परिनयवया य॥ -कृतकरणाः' धनुर्वेद कृताभ्यासाः, "स्थिरसत्वाः' निश्चलमानसावष्टम्भाः, 'गीताः' सूत्रार्थवेदिनः, 'सम्बन्धिनः' तासामेव संयतीनां नालबद्धा भ्रात्रादिसम्बन्धयुक्ता इत्यर्थः, 'स्थिरशरीराः' शारीरबलोपेताः, जिताः- वशीकृता निद्रा इन्द्रियाणि च यैस्ते जितनिद्रेन्द्रियाः, 'दक्षाः' कुशलाः, 'तद्भौमाः' तस्याभेव भूमौ भवास्तभूमिवास्तव्यलोकपरिचिता इत्यर्थः, 'परिणतवयसश्च' अतिक्रान्तयौवना मध्यमवयःप्राप्ताः, एवंविधा वृषभास्तत्र स्थापयितव्या ।।
मू. (२४) कप्पइ निग्गंधाणं सागरियनिस्साए वा अनिस्साए वा वत्यए।। वृ-कल्पते निर्ग्रन्थानां सागारिकं निश्राय वा अनिश्राय वा वस्तुमिति ॥ अत्र भाष्यम्[भा.२४६] साहू निस्समनिस्सा, कारणि निस्सा अकारणि अनिस्सा।
निकारणम्मि लहुगा, कारणे गुरुगाअनिस्साए । वृ-साधवः सागारिकस्यनिश्रयाअनिश्रयावा वसंन्ति।तत्रकारणे निश्रयाअकारणेत्वनिश्रया वस्तव्यम्।यदि निष्कारणेसागारिकनिश्रया वसन्ति ततश्चत्वारो लघुकाः । अथकारणेऽनिश्रया वसन्ति ततश्चत्वारो गुरुकाः । अथ निष्कारणे सागारिकनिश्रया तिष्ठतां दोषानाह[मा.२४७] उद्वेत निवेसिते, भोजन-पेहासु सारि मोए अ।
सुज्झाय बंभगुत्ती, असंगता तित्थऽवण्णो य॥ - कोऽपि साधुरुत्तिष्ठन् वा निविशमानो वा अपावृतीभवेत् तं दृष्ट्वा पुरुषाः स्त्रियो वा हसन्ति उड्डुचकान् वा कुर्वन्ति । भोजन-समुद्देशनं तत्र मण्डल्या तुम्बकेषु वा समुद्दिशतो दृष्ट्वा ब्रवीरन्-अहो ! अमी अशुचय इति । प्रेक्षा-प्रत्युपेक्षणा तस्यां विधीयमानायां "सारि" त्ति ते सागारिका उडञ्चकान् कुर्युः । “मोए'त्ति निशि मोकेनाचमने कायिकीव्युत्सर्जने वोड्डाहं कुर्युः। 'स्वाध्यायम्' अधीयमानं परावर्त्यमानं वा श्रुत्वा कर्णाहतेनागमयन्ति । स्त्रीणां चाङ्गप्रत्यङ्गादौ विलोक्यमानेब्रह्मचर्यस्यागुप्ति।तथालोकोऽपिब्रूयात्-"असंगय"त्तियैः किलासाता प्रतिपन्ना तैः स्त्रीरहिते प्रतिश्रये स्थातव्यमित्येतदप्येते न जानन्ति । तीर्थस्य चावणों भवति, सर्वेऽप्येते एताशा इति।यतएते दोषाअतउत्सर्गतःसागारिकस्यानिश्रया वस्तव्यम्। कारणेतुनिश्रयाऽपि कल्पते वस्तुम् । तच्चेदम्. [भा.२.८] तेना सावय मसगा, कारण निक्कारणेय अहिगरणं ।
एएहिं कारणेहिं, वसंति नीसा अनीसा वा॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org