________________
४८३
उद्देशक : १, मूलं-६, [भा. १९१३] गीतार्थं मुक्त्वा अगीतार्थेन कारयति चत्वारोमासा अनुद्धाताः।कुशलं विहायाकुशलेन कारयति चत्वारोऽनद्धा मासाः । यत एवमतः कुशलेन चिकित्साकरणमनुज्ञातम् ।।
अथ वैद्यसमीपं गच्छतां विधिमभिधित्सुराह[भा.१९१४] चोयगपुच्छा गमने, पमाण उवगरण सउण वावारे ।
संगारो य गिहीणं, उवएसो चेव तुलना य॥ वृ-प्रथमतो नोदकपृच्छा वक्तव्या, ततो गमनं वैद्यसकाशे साधूनाम्, ततस्तेषामेव प्रमाणम्, ततउपकरणम्, ततः शकुनाः, तदननवैद्यस्य व्यापारः प्रशस्ता-ऽप्रशस्तरूपः, ततः ‘सङ्गारः' सङ्क्रतो गृहिणां पश्चात्कृतादीनां यथा कर्त्तव्यः, ततो वैद्येनौपधादिविषय उपदेशो यथा दीयते, ततस्तमुपदेशं श्रुत्वा यथा स्वयं तुलना कर्तव्या, तदेतत् सर्वमपि वक्तव्यमिति द्वारगाथासमासार्थः।
अथविस्तरार्थःप्रतिपाद्यते-तत्रप्रथमंनोदकपृच्छाद्वारम्,शिष्यः पृच्छति-किंग्लानो वैद्यसमीपं नीयताम् ? अथ वैद्य एव ग्लानसकाशमानीयताम् ? अत्र कश्चिदाचार्यदेशीयः प्रतिवचनमाह[भा.१९१५] पाहुडियत्ति य एगो, नेयव्यो गिलाणओ उविजघरं ।
एवं तत्थ भणते, चाउम्मासा भवे गुरुगा। वृ-'एकः कश्चित्प्राह-वैद्ये ग्लानान्तिकमानीयमाने 'प्राभृतिका' वक्ष्यमाणलक्षणा भवति, अतो ग्लान एव वैद्यगृहं नेतव्यः । इत्थमाचार्यदेशीयेनोक्ते सूरिराह-एवं तत्र' ग्लाननयनविषये भणतो भवतश्चत्वारो मासा गुरुका भवन्ति ।।
केयं पुनः प्राभृतिका? इत्यत आह[भा.१९१६] रह-हत्थि-जान-तुरएअनुरंगाईहि इंति कायवहो।
आसन मट्टिय उदए, कुरुकुय सघरे उ परजोगो॥ कृरथ-हस्तिनौ-प्रतीतौयानं-शिबिकादिकंतुरगः-प्रसिद्धःअनुरङ्गा-गन्त्री एतैः आदिशब्दादपरेण वा विच्छर्देन 'आयाति' आगच्छति वैयेकायानां-पृथिव्यादीनांवधो भवति।तथा समायातस्यासनं दातव्यम् । ग्लानस्यच शरीरे परामृष्टे व्रणादिपाटने वा कृते कुरुकुचाकारापणे मृत्तिकाया उदकस्य च वधो भवति । तथा समायातस्यासनं दातव्यम् । ग्लानस्य च शरीरे परामृष्टे व्रणादिपाटने वा कृते कुरुकुचाकारापणे मृत्तिकाया उदकस्यच वधो भवति । स्वगृहेतु परयोगोभवति,परप्रयोगेण सर्वमपिभवतिनसाधूनांकिमप्यधिकरणंभवतीत्यर्थः । एषाप्राभृतिका वैधे ग्लानसमीपमानीयमाने यतो भवति ।।
अतः किम् ? इत्याह[भा.१९१७] लिंगत्थमाइयाणं, छण्हं वेजाण गम्मऊ मूलं ।
संविग्गमसंविग्गे, उवस्सगं चेव आनेजा ।। वृ लिङ्गस्थादीनां षनामपि वैद्यानां गृहं ग्लानं गृहीत्वा गम्यताम् नैते उपशार्यमानेतव्याः, अधिकरणदोषभयात् । संविग्नोऽसंविग्नश्च एतौ द्वाप्युपाश्रयमेवानयेत्, दोषाभावात् ।।
एवं परेणोक्ते सूरिराह[भा.१९१८] वाता-ऽऽतवपरितावण, मयपुच्छा सुन्न किं सुसानकुडी।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org