Agam Sutra Satik 35 Bruhatkalpa ChhedSutra 2

SR No.: 003371
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 1500
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 35, & agam_bruhatkalpa
File Size: 29 MB

Page 48

पीठिका - [भा. १६८]
क्षायोपशमिकोऽपि भावः प्रतिक्षणमन्यथाऽन्यथा परिणमते ततस्तेषु व्यवस्थितस्य व्याख्यां कुर्वतो भावेष्वनुयोगः ।। अथ द्रव्य-क्षेत्र-काल-भावानां परस्परं समवतारोऽस्ति ? न वा ? अस्तीति ब्रूमः । कथम् ? इत्याह[भा.१६९] दव्वे नियमा भावो, न विना ते यावि खित्त-कालेहिं।
खित्ते तिण्ह वि भयणा, कालो भयणाय तीसुंपि॥ वृ-द्रव्ये नियमाद्भावः, भावंविना द्रव्यस्याऽसम्भवात्, नहि तदस्ति द्रव्यं यद्भावशून्यमिति । “न विना ते यावि खित्त-कालेहिं" इति न च 'तावपि' द्रव्य-भावी क्षेत्र-कालाभ्यां - विना। तथाहि-क्षेत्रं विना नद्रव्यम्, आधारमन्तरेमाऽऽधेयस्याऽसम्भवात्; ततस्तद्गतोभावोऽपि न क्षेत्रं विना; कालं विना द्रव्य-भावाभावः समयक्षेत्रापेक्षया, नहि समयक्षेत्रे तदस्ति द्रव्यं भावो वा यः कालं विना । अनयत्र तु नैष नियमः, तथा चाह-क्षेत्रे 'त्रयाणामपि' द्रव्य-कालभावानां भजना । तत्र कालः समयक्षेत्रे भवति अन्यत्र नेति कालभजना । द्रव्य-भावावपि लोकाकाशे स्तो नाऽलोके। यद्यप्यलोकेऽप्यगुरुलघवः पर्यायाः सन्तितथापिद्रव्य स्यभावोनाद्रव्यस्य, अलोकाकाशं च क्षेत्रत्वे न विवक्षितमिति भावस्याप्यभाव इति । कालः पुनर्भजनया 'त्रिष्वपि' द्रव्य-क्षेत्रभावेषु, समयक्षेत्रान्यत्र कालस्यासम्भवात् ।। साम्प्रतमाधारा-ऽऽधेयभावयोजनामाह[भा.१७०] आधारो आधेयं, चहोई दव्वं तहेव भावोय ।
खित्तं पुन आधारो, कालो नियमा उ आधेयो। वृ-द्रव्यं भावश्चाधार आधेयश्च भवति । तत्र द्रव्यमाधारो भावस्य, आधेयं क्षेत्रस्य । भाव आधारः कालस्य,आधेयो द्रव्यस्य ।क्षेत्रपुनर्नियमादाधारः, तस्याऽन्यस्याऽऽधारस्याऽभावात्, "स्वप्रतिष्ठितमाकाशम्" इति वचनात् । कालो नियमादाधेयः, तस्य द्रव्ये क्षेत्रे भावे चावस्थानात् ।। उक्तोऽनुयोगः, तद्विपरीतोऽननुयोगः । तत्र दृष्टान्तानभिधित्सुराह[भा.१७१] वत्सग गोणी खुज्जा, सम्झाए चेव बहिरउल्लावे ।
गामिल्लए य वयणे, सत्तेव य हुंति भावम्मि। वृ-द्रव्यानुयोगे द्रव्याननुयोगे च वत्स-गावावुदाहरणम्-जइ गोदोहगो जोपाडलाए वत्सगो तं बाहुलाए मुयइ, बाहुलेयं वा वत्सगं पाडलाए मुयइ तो अननुयोगो भवइ, दुद्धकजस्स य अप्पसिद्धी।एवमिहाविजइजीवलक्खणेणं दोहयत्थाणीओसाहूअजीवंपरूवेइ,अजीवलक्खणेण वा जीवं तो अननुयोगो । तं भावं अन्नहा गिण्हइ, तेन अस्थो विसंवयइ, अत्ये विसंवइए धरणं विसंवयइ, चरणेणं विसंवइएणं मुक्खाभावो, मोक्खाभावे दिक्खा निरत्थिया | जइ पुन जो जाए वत्सगो तं ताए मुयइ तो अनुयोगो भवइ, तस्स य दुद्धकजस्स पसिद्धी । एवमिहावि जइ जीवलक्खणेणंजीवंपरूवेइ, अजीवरक्खणेणमजीवंतोअनुयोगोभवइ।तस्सयमुक्खलक्खणस्स कजस्स पसिद्धी ।
क्षेत्रस्याप्यननुयोगोऽनुयोगश्च भवति । तत्राननुयोगे कुजोदाहरणम्-पइट्ठाणं नयरं । सालवाहणो राया। सो वरिसे वरिसे भरुयच्छे नहवाहणं रोहेइ । जाहे य वरिसारत्तो भवति ताहे सयं नयरंपडियाइ, एवं कालो वच्चइ । अन्नया तेणं रन्ना रोहगेणं गइल्लएणं अत्याणियमंडवियाए निच्छूट तस्स पडिग्गहधारीखुजा ।सा चिंतेइ-अपरिभोगा एसाऽऽदिट्ठा, नूनमेस राया जाइउकामो।