Agam Sutra Satik 35 Bruhatkalpa ChhedSutra 2

SR No.: 003371
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 1500
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 35, & agam_bruhatkalpa
File Size: 29 MB

Page 33

३०
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -१.
पक्खविहूणातो पिवीलियातो उड्डुति उ सपक्खा ।। वृ-उत्तरार्द्धस्यैव व्याख्यानार्थमनन्तरगाथा “पच्चोरुहणट्ठा" इत्यादि।काश्चित्पक्षविहीनाः पिपीलिकाः स्थाणोःप्रत्यवरोहणार्थं 'तत्रैव' स्थाणावेव तिष्ठन्ति, अपिशब्दात् प्रत्यवरोहन्ति च । यास्तु सपक्षास्ता उड्डीयन्ते । इह पिपीलिकानामितस्ततः प्रसरणं यथाप्रवृत्तकरणतः, स्थाण्वारोहणमपूर्वकरणतः, उड्डयनमनिवृत्तिकरमेन; एवमत्तापि ग्रन्थिदेशगमनं यथाप्रवृत्तिकरणेन, ग्रन्थिभेदनमपूर्वकरणतः, स्थित्वा च ततः प्रत्यवतीर्णा, तथा कोऽपि मन्दाध्यवसायतया तीव्रविशोधिरहितोऽपूर्वकरणेनग्रन्थिभिदामाधातुमुद्यतः समुच्छलितघनरागद्वेषपरिणामस्तत्रैवतिष्ठति, स्थित्वाचपुनः पश्चात्ततः प्रतिनिर्वर्तते ।। अत्रैवार्थे पुरुषदृष्टान्तमाह[भा.१०२] जह वा तिन्न मनूसा, सभयं पंथं भएण वच्चंता।
वेलाइक्कमतुरिया, वयंति पत्ता य दो चोरा ।। वृ- वाशब्दो दृष्टान्तान्तरसमुच्चये । यथा त्रयो मनुष्याः सभयं पन्थानं भयेन पाठान्तरं क्रमेणं व्रजन्तः 'वेलातिक्रमत्वरिताः' सन्ध्यासमापतनेन गमनवेलातिक्रमतस्त्वरमाणाव्रजन्ति । अत्रान्तरे चोभयपार्वतः प्राप्तौ पाणिकृपाणकरालौ द्वौ चौरौ । तौ च हक्कयन्तावेवमाक्षिपतः-क यास्यथ यूयम् ? मरणमेव युष्माकमिदानीं समापतितमिति ।। [भा.१०३] तत्थेगो उनियत्तो, एगो थद्धो अतिच्छितो एक्को ।
कमगति अहापवत्तं, भिन्नेयर धावणं तइए। वृ-तत्र ‘एकः' पुरुषस्तौ समापतन्तौ दृष्ट्वा प्रथमएव निवृत्तः । “एकः' पुनर्द्वितीयो हक्काश्रवणत उद्गीर्णकृपाणदर्शनतश्च भयेन 'स्तब्धः' तत्रैव स्थितः । “एकः' तृतीयः पुनः परमसाहसिकः प्रत्युद्गीर्णखगस्तौ द्वावपि चौरौपश्चात्कृत्यतस्थानमतिक्रान्तः । इहयात्रयाणामपि पुरुषाणां प्रथमतः क्रमेण गति सा यथाप्रवृत्तिकरणम्, यत् पुनस्तद्भयं भिन्नं तद् ‘इतरद्' अपूर्वकरणम्, यत्तु ततः परतो धावनं तत् 'तृतीये' अनिवृत्ताख्ये करणे द्रष्टव्यम् ।। तदेवं दृष्टान्तद्वयमभिधाय साम्प्रतमुपनयन्नाह[भा.१०४] एवं संसारीणं, जोए सव्वाइं तिन्नि करणाई।
भवसिद्धिसलद्धीण य, पंखालपिवीलिया उवमा ।। वृ- ‘एवम्' अमुना दृष्टान्तगतेन प्रकारेण यानि त्रीणि करणानि प्रागभिहितानि तानि सर्वाणि संसारिणां योजयेत् । तत्र पिपीलिका द्दष्टान्तमधिकृत्य प्रागेव योजिताः । नवरं याः पक्षवत्यः पिपीलिका उक्तास्ताभिरुपमा भवसिद्धिसलब्धिकानां द्रष्टव्या 1 भवैः सिद्धिर्येषां ते भवसिद्धिकाः कतिपयभवमोक्षगामिन इत्यर्थः, तेऽपि कदाचित् प्रतिपतन्तितत आह-सलब्धिउत्तरोत्तरविशुद्धाध्यवसायप्राप्तिर्येषां ते सलब्धिकाः, ततो विशेषणसमासस्तेषाम् । किमुक्तं भवति?-सपक्षपिपीलिकाइवकेचित् संसारिणोभवसिद्धिकाः सलब्धिकाः स्थाणोरिवग्रन्थिदेशादपि परतो गच्छन्ति, केचित् पुनरभव्या भव्यावाकेचन पक्षविहीनपिपीलिकाइवस्थाणोरिवग्रन्थिदेशात् प्रतिपतन्ति । पुरुषदृष्टान्तमधिकृत्यैवं योजना-पुरुषस्थानीयाः संसारिजीवाः, कर्मक्षपणस्थानीयः पन्थाः, भयस्थानीयो ग्रन्थि, द्वौ चौरौ राग द्वेषौ; यस्तु मन्दपराक्रमो न पुरतो न मार्गतः किन्तु भयेन तत्रैव स्थितस्तत्सशो ग्रन्थिदेशे वर्तमानो भव्योऽभव्यो वा, स च तत्र सङ्ख्येयमसङ्ख्येयं