________________
२८९
उद्देशकः १, मूलं-५, [भा. १०७७] संस्तरति ततो यावता न्यूनं तावत् परग्रामात् 'शेष' शुद्धोदनमानयति । गतमोदनद्वारम् । अथ मिश्रोपस्कृतद्वारमाह-“मीसंच" इत्यादि । यदा स्वग्राम-परग्रामयोः पर्याप्तं शुद्धोदनं न प्राप्यते तदा यद् ओदनंप्रलम्बैर्भिश्रमुपस्कृतंतत् शुद्धोदनस्याध्यवपूरकं गृह्णाति ।। इदमेव विशेषयन्नाह[भा.१०७८] तत्थ वि पढमंजमीसुवक्खडं दव्व-भावतो भिन्नं ।
दव्वाभिन्नविमिस्सं, तस्सऽसति उवक्खडं ताहे ।। वृ-'तत्रापि' मिश्रोपस्कृते गृह्यमाणे प्रथमं यद्रव्यो भावतश्च भिन्नैः प्रलम्बैर्मिश्रमुपस्कृतं तत् स्वग्राम-परग्रामयोर्गृह्णाति । तस्यापि 'असति' अलाभे यद् ओदनं द्रव्यतोऽभिन्नैर्भावतो भिन्नः प्रलम्बैर्विमिश्रमुपस्कृतं तत्तदाशुद्धोदनस्याध्यवपूरकंप्रथमस्वग्रामेततः परग्रामे गृह्णाति।। गतं मिश्रोपस्कृतम् । अथ निर्मिश्रोपस्कृतमाह[भा.१०७९] पनगाइ मासपत्तो, ताहे निम्मीसुवक्खडं भिन्नं ।
निम्मीस उवक्खडियं, गिण्हति ताहे ततियभंगे। वृ-येषु सूक्ष्मप्राभृतिकादिदोषेषुपञ्चकप्रायश्चित्तं तेषु आदिशब्दाद्दशरात्रिन्दिवादिस्थानेषु च यतित्वा यदा भिन्नमासमतिक्रान्तो लघुमासंच प्राप्तो भवति तदा यद् द्रव्यतो भावतश्च भिन्नं निर्मिश्रं प्रलम्बजातमुपस्कृतं तत् शुद्धोदनस्य मिश्रोपस्कृतस्य चाध्यवपूरकं स्वग्रामपरग्रामयोगुहाति। यदा चरमभङ्गे न लभ्यते तदा निर्मिश्रोपस्कृतमेव तृतीयभङ्गे द्रव्यतोऽभिन्नं गृह्णाति ।। गतं निर्मिश्रोपस्कृतम् । अथ पक्वमामंच व्याख्यानयति[भा.१०८०] एमेव पउलियाऽपउलिए य चरिम-तइया भवे भंगा।
ओसहि-फलमाईसुं, जंचाऽऽईन्नं तगं नेयं । वृ-एवमेव पक्वा-उपक्वयोश्चरम-तृतीयौ मङ्गौ भवतः ।पक्वं नाम यद् अग्निना संस्कृतम्, यथा इङ्गुदीबीज-बिल्वादि । अपक्वं यद् अग्निनाऽन्येन वा इन्धन-धूमादिना प्रकारेण न पक्वं परं निर्जीवावस्थम्, यथा परिपक्वकदलीफल-त्रपुषादि । तत्र निर्मिनोपस्कृतस्यालाभे प्रथम पक्वं चतुर्थभङ्गे ततस्तृतीयभने, ततोऽपक्वमपि चतुर्थ-तृतीयभङ्गयोः । एवमेव अध्यवपूरकं गृह्णाति। अत्रचौषधिफलादिषुयच्चपूर्वसाधुभिरवमादिकारणं विनाऽप्याचीर्णं तद् 'नेयं' नयनीयं ग्रहीतव्यमित्यर्थः, यद्वा तद् 'ज्ञेयं ज्ञातव्यम् । तत्रौपधयो धान्यानि, तेष्वाचीर्णं यथा चणका भाषा वा, फलेषु आचीर्णं यथा त्रिफलादि, आदिशब्दाद् मूल-कन्दादिष्वपि यथायोगमाचीर्णाऽनाचीर्णव्यवस्थाऽनुसतव्या ।। अत्रौषधिषु यद् आचीर्णं तद् व्याचष्टे[भा.१०८१]सगला-ऽसगलाइने, मीसोवक्खडिय नस्थि हानी छ ।
जइउं अमिस्सगहणं, चरिमदुए जंअणाइन्नं ।। वृषणक-माषादिषुपूर्वाचाराचीर्णेषुसकलेष्वसकलेषुवामिश्रेषुनिर्मिश्रेषुवा उपस्कृतेषु नास्तिपञ्चकपरिहाणि । यच्च पूर्वाचार्यैरनाचीर्णं तत्र पञ्चकपरिहाण्या यतित्वा लघुमासं प्राप्तः 'चरमद्वये' चतुर्थ-तृतीयभङ्गयोरमिश्रस्य निर्मिश्रोपस्कृतस्य ग्रहणं कार्य नार्वागिति ।।
आह य निर्जीवंतत् कथमनाचीर्णम् ? उच्यते
[भा.१०८२]जइ ताव पिहुगमाई, सत्थोवहया वि होतऽनाइन्ना। 1819
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org