________________
२७३
उद्देशक ः १, मूलं-२, [भा. १०१६] पुनः' अपरिणतःकर्णीस्थगितवान् नश्रणुमः एनांवामिपि' इति कृत्वा मृतः । तृतीयोऽप्यपरिणतत्वात् चिन्तयति-'एतद् एतस्यामप्यवस्थायामकृत्यम्,परं किं क्रियते ? दुःखं मत्तुम् इति 'तत्' शुनकभक्षणं कर्तु समारब्धः । चतुर्थस्त्वतिपरिणामकः किमियतः कालात् 'शिष्टं' कथितम् ? इत्युक्त्वा अधिकं करोति' गो-गर्दभादिमांसान्यपि भक्षयतीति।शाखापारगेण चते भाणिता:अटव्या उत्तीर्णा प्रायश्चित्तं बहध्वम् । तत्र यः प्रथमः परिणामकः स यथालघुकप्रायश्चित्तेन शुद्धः। द्वितीयस्तुमृत एव ।तृतीयो निर्घाटितश्चातुर्विद्यैः, पङ्केहिकृत इत्यर्थः । चतुर्थश्चातिप्रसङ्गात् 'नास्ति किञ्चिदभक्ष्यमपेयं च' इति श्वपाकरूपश्चण्डालो जात इति ॥अथोपनययोजनामाह[भा.१०१७]जह पारगो तह गणी, जह मरुगा एव गच्छवासीओ।
सुणगसरिसा पलंबा, पलंबा, मडतोयसमंदगमफासुं॥ वृ-यथाशाखापारगस्तथा 'गणी' आचार्यः । यथा चत्वारोमरुकाः एवम्' अमुनाप्रकारेण 'गच्छवासिनः' साधवः । शुकनसशानि अत्र प्रलम्बानि, विकृष्टाध्वादिकारणं विना साधूनामभक्षणीयत्वात् । ‘मृतकडेवराकुलोदकतुल्यमप्राशुकोदकं ज्ञातव्यम्, अपेयत्वात् ॥
अथ यदुक्तं “एवमिहं अद्धाणे, गेलन्ने तहेव ओमन्नि ।" तत्राध्वद्वारं विवृणोति[भा.१०१८] उद्दद्दरे सुभिक्खे, अद्धाणपवजणं तु दप्पेण ।
लहुगा पुन सुद्धपदे, जंवा आवजती तत्थ ।। कृ-ऊर्ध्वंदराः पूर्यन्ते यत्र काले तद्ऊर्ध्वदरम्,प्राकृतशैल्याउद्दद्दरम्।तेच दराद्विविधाःधान्यदरा उददरदराश्च । धान्यानामाधारभूता दरा धान्यदराः कट-पल्यादयः, उदराण्येव दरा उदरदराः; ते उभयेऽपि यत्र पूर्यन्ते तद् ऊर्द्धदरम् । तथा सुभिक्षं-भिक्षाचरैः सुलभभिक्षम् । अत्र चतुर्भङ्गी-ऊर्ध्वदरंसुभिक्षंच १ ऊर्ध्वदरंन सुभिक्षं २ सुभिक्षं नोर्ध्वदरं ३ नोवंदरं नसुभिक्षम् ।। तत्र प्रथमभङ्गेतृतीयभङ्गे वा यद्यध्वानंदर्पण प्रतिपद्यते तदा यद्यपि नमूलोत्तरगुणविराधनादिकं किमप्यापद्यते तदाऽपिशुद्धपदे चत्वारो लघुकाः प्रायश्चित्तम्, कस्मात् ? दर्पणाध्वानं प्रतिपद्यते इति हेतोः । 'यद् वा' आत्मविराधनादिकं यत्रापद्यते तत्र तन्निष्पन्नं प्रायश्चित्तम्। अर्थादापन्नम्शेषभङ्गद्वये दुर्भिक्षत्वादध्वगमनं प्रतिपत्तव्यमिति । प्रथम-तृतीययोरपि भङ्गयोः कारणतो भवेदध्वगमनम् ॥आह किं तत् कारणम् ? उच्यते[भा.१०१९] असिवे ओमोयरिए, रायहुढे भए व आगाढे।
गेलन्न उत्तिमढे, नाणे तह दसण चरित्ते ।। वृ-विवक्षितदेशे आगाढमशिवमवमौदर्यं राजद्विष्टं भयं वा प्रत्यनीकादिसमुत्थम्, आगाढशब्दः प्रत्येकमभिसम्बध्यते, तथा तत्र वसतां ग्लानत्वं भूयोभूय उत्पद्यते, यद्वा देशान्तरे ग्लानत्वं कस्यापि समुत्पन्नं तस्य प्रतिजागरणं कर्त्तव्यम्, उत्तमार्थं वा कोऽपि प्रतिपत्रस्तसय निर्यापन कार्यम् । तथा विवक्षिते देशे ज्ञानं वा दर्शनं वा चारित्रं वा नोत्सर्पति ।। [भा.१०२०] एएहि कारणेहिं, आगाढेहिं तु गम्ममाणेहिं ।
___ उवगरणपुव्वपडिलेहिएण सत्येण गंतव्वं ।। वृ-'एतैः' अनन्तरोक्तः कारणैरागालैरुत्पनैः सद्भिर्गम्यते । गच्छद्भिश्चाध्वप्रायोग्य1818
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org