________________
२७२
अध्वनि ग्लानत्वे तथैवावमे द्वितीयपदं द्रष्टव्यमिति नियुक्तिगाथासमासार्थः ॥ अथ पूर्वार्द्धं तावद् व्याख्याति
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् - १-१/२
[भा.१०१३] चउमरुग विदेसं साहपारए सुणग रन्न सत्यवहे । ततियदिन पूतिमुदगं, पारगो सुणयं हणिय खामो ॥
[मा. १०१४] परिणाम ओऽत्य एगो, दो अपरिणया तु अंतिमो अतीव । परिणामो सद्दहती, कन्नऽ परिणमतो मतो बितितो ॥
[भा. १०१५] तइओ एयमकिचं, दुक्खं मरिउं ति तं समारद्धो । किं एचिरस्स सिद्धं, अइपरिणामोऽहियं कुणति ॥
[भा. १०१६]पच्छित्तं खु चहिज्जह, पढमो अहालहुस धाडितो तइतो । चउथो अ अतिपसंगा, जाओ सोवागचंडालो ॥
वृ-जहा चत्तारि मरुआ 'अज्झाइस्सामो' त्ति काउं विदेसं पत्थिता । तेहि य एगो साहापार ओ दिट्ठो, पुच्छिओ कत्थ वचसि ? । सो भणइ जत्थेव तुब्भे । ताहे ते एगम्मि पचंते अद्धाण सीसए सत्यं पडिच्छंति, सो य । सत्थो मिलइ । साहापारगो एगं सुणगं सारवेइ। तेहिं भणियं किं तुब्भं एएणं । सो भइ-अहमेयं जाणामि कारणं । तओ ते सत्थेण समं अडविं पविट्टा । तेसिं तत्थ रन्ने पवन्नाणं सो सत्यो मुट्ठो दिसोदिसिं पलातो । इतरे वि मरुया पंच जना सुणगछट्टा एक्क तो पट्ठिता अतीवतिसिय-भुक्खिया तइयदिणे पेच्छंति पूइमुदगं मयगकलेवराउलं । तत्थ ते साहापारगेण भणिता एवं सुणगं मारेउं खामो, एयं च सरुहिरं पानियं पिबामो, अन्नहा विवज्जामो, एयं च वेदरहस्स आवतीए भणियं चेव, न दोसो । एवं तेन ते भणिता । तेसिं मरुयाणं एक्को परिणामतो, दो अपरिणामगा, चउत्थतो अतिपरिणामओ । तत्थ जो सो परिणामगो तेण तं साहापारगवयणं सद्दहियं अब्भुवगयं च । जे ते दो अपरिणामगा तेसिं एक्केण साहापारवयणं सोउं कन्ना ठड्या 'अहो ! अकर्ज, कण्णा वि मे सुणंति' सो अपरिणामगो तिसिय-भुक्खिओ मओ । जो सो बितिओ अपरिणामगो सो भगइ एवं एयवस्थाए वि अकिञ्चं, किं पुन दुक्खं मरिजति ?' त्ति काउं खइयं नेन । जो सो अतिपरिणामो सो भणति - किह चिरस्ससिहं ? वंचिया मो अतीते काले जं खातियं । सो अन्नाणि वि गावि-गद्दभमंसाणि खादिउमाढत्तो, मजं च पाउं । तत्थ जेहिं खतियं ते साहापारगेण भणिता-इतो नित्थिन्ना समाणा पच्छित्तं वहेज्जह। तत्थ जो सो परिणामगो तेण अप्पसागारियं एगस्स अज्झावगस्स आलोइयं । तेन 'सुद्धो' त्ति भाणियं, पंचगव्वं वा दिनं । तत्थ जो सो अपरिणामओ सो नित्थिण्णो समाणो सुणगकत्तिं सिरे काउं माहणे मेलित्ता चाउव्वेजस्स पादेहिं पडित्ता साहइ, सो चाउव्वेज्जेण 'धिद्धि'कतो निच्छूढो । जो सो अइपरिणामगो 'नत्थि किंचि अभक्खं अपेयं वा' अतिपरिणामपसंगेण सो मायंगचंडालो जाओ ॥
अथाक्षरार्थः चत्वारो मरुका विदेशं प्रस्थिताः । ततः 'शाखापारगः' वेदाध्ययनपारगतो मरुकस्तेषां मिलितः, तेन च शुनकः सार्द्ध गृहीतः । अरण्ये च गतानां सार्थस्य वधः -मोषणं । ततस्तैर्मरुकैरेकां दिशं गृहीत्वा पलायितैः तृतीयदिने 'पूति' कुथितं मृतकडेवराकीर्णमुदकं दृष्टम् । शाखापारगो वक्ति- एनं शुनकं हत्वा भक्षयामः । अत्र चैकः परिणामकः द्वौ 'अपरिणतौ' अपरिणामकौ, 'अन्तिमः' चतुर्थोऽतीवपरिणामकः । तत्र परिणामकः शाखापारगवचनं श्रद्धत्ते । 'द्वितीयः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org