Page Text
________________
२१६
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् - १
यः स सुनिश्चितस्तस्य दीयते । “इच्छागए पच्छि"त्ति अपरिणामका ऽतिपरिणामकयोः पुनर्यदा सा आत्मीया यथाक्रमं केवलोत्सर्ग-केवलापवादरुचिलक्षणा इच्छा गता नष्टा भवति तदा पश्चात् तयोः छेदश्रुतानि दातव्यानीति ॥
उक्तं परिणमकद्वारम् । तदुक्तौ च व्याख्यातं सप्रपञ्चं "बहुस्सुए चिरव्वइए" इत्यादिकं द्वारश्लोकयुगलम् । तद्याख्याने च समर्थितं "निक्खेवेगट्ट निरुत्ति" इत्यादिमूलद्वारगाथा सूचितं पर्षदिति द्वारम् । अत्र च लक्षण- तदर्ह पर्षद्दाराणि निक्षेपनामकस्यानुयोगद्वारद्वितीयभेदस्य प्रासङ्गिकतया तदन्तः पातीन्येवावसातव्यानीति । गतं निक्षेपद्वारमिति ।
चारित्रभूपालनिवासहेतुप्रासादकल्पे किल कल्पशास्त्रे । सुवर्णबद्धा सुरसावगाढा, समर्थिता सम्प्रति पीठिकेयम् ॥
बृहतकल्पे पीठिका समाप्ताः
मुनि दीपरत्नसागरेण संशोधिता सम्पादिता बृहत्कल्पसूत्रे पीठिकायाः संघदास गणि विरचितं भाष्यं एवं क्षेमकीर्ति आचार्येण विरचिता टीका परिसमाप्ता ।
उद्देशक:-9
वृ- अधानुगमद्वारम् । स चानुगमो द्विधा-निर्युक्त्यनुगमः सूत्रानुगमश्च । निर्युक्त्यनुगमः । सूत्रानुगमश्च । निर्युक्त्यनुगमस्त्रिविधः - निक्षेपनिर्युक्त्यनुगम उपोद्घातनिर्युक्त्यनुगमः सूत्रस्पर्शिक नियुक्त्यनुगमश्च । तत्र निक्षेपनिर्युक्त्यनुगमोभिहितः, ओघनिष्पन्ने निक्षेपेऽध्ययनपदस्य नामनिष्पन्ने च कल्पपदस्य निक्षिप्तत्वाद् वक्ष्यते च सूत्रालापकनिष्पन्ने सूत्रपदानां निक्षेप्स्यमानत्वात् १ । उपोद्घातनिर्युक्त्यनुगमः पुनराभ्यां द्वारगाथाभ्यामनुगन्तव्यः । तद्यथा
उद्देसे निद्देसे, य निगमे खेत्त काल पुरिसे य। कारण पञ्चय लक्खण, नए समोयारणाऽनुमए ॥ किं कइविहं कस्स कहिं, केसुकहं केबिरं हवइ कालं । कइ संतरमविरहियं, भवाऽऽगरिस फासणनिरुत्ती ॥
अनयोरर्थो मूलावश्यकादिटीकातोऽवसातव्यः २ । सूत्रस्पर्शिक निर्युक्त्यनुगमः सूत्रपदव्याख्यानरूपः, स चावसरप्राप्तोऽपि नाभिधीयते; कुतः ? इति चेत्, उच्यते-सूत्रमेव तावदद्यापि न प्राप्यते, अतः सूत्राभावात् कस्य स्पर्शनं करोत्वसौ? इति, अतः क्रमप्राप्ते सूत्रानुगमे यदा सूत्रं वक्ष्यते ततः कस्मादत्रावसरे पठ्यते ? उच्यते- नियुक्तिमात्रसाम्यादसावत्राभिधीयत इत्यदोषः ३ । अथ सूत्रानुगमः, स चेदानीमवसरप्राप्त एवेत्यत्र सूत्रानुगमे सूत्रमुच्चारणीयम्, ततः सूत्रालापकनिक्षेपेण निक्षेपणीयम्, ततोऽपि सूत्रस्पर्शिकनिर्युक्त्या तदेव विस्तारणीयम् । अत्र च सूत्रानुगमादीनामित्थं विषयविभागव्यवस्था द्रष्टव्या-पदच्छेदसहितया संहितया सूत्रमुच्चार्य सूत्रानुगमः कृतार्थो भवति, नामादनिक्षेपविनियोगं विधाय सूत्रालापकनिष्पन्ननिक्षेपः, पदार्थपदविग्रह-चालना-प्रत्वस्थानलक्षणव्याख्याचतुष्टये कृते सूत्रस्पर्शिक नियुक्ति । नैगमादयो नया
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International
| SR No. | 003371 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 35 Bruhatkalpa ChhedSutra 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 1500 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 35, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 29 MB |