________________
१५१
पीठिका - [ भा. ५९४ ]
स्थानेषु' पस्थापनायामभिक्रान्तायामनभिक्रान्तायां बज्यार्या चेत्यर्थः तिष्ठतः प्रत्येकं चत्वारो लघुका: । तथा 'त्रिषु' स्थानेषु महावज्यार्या सावद्यायां महासावद्यायां चेत्यर्थः तयेकं चत्वारो गुरवः, परं तपः- कालविशेषिताः । तद्यथा महावर्ज्याया चत्वारो गुरुकाः अतपोगुरवः, साद्यायां तपोगुरवः, महासावद्यायां तपसा कालेन च गुरवः । “जमलपया" इति तपःकालयोः संज्ञा, ततोऽयमर्थ-त्रिषु स्थानेषु गुरुकाः 'यमलपदाः' यमलपदवन्तस्तपः कालविशेषिता द्रष्टव्याः । अल्पक्रियायां तु तिष्ठन् शुद्धः ।।
साम्प्रतमेतासामेव कालातिक्रान्तादीनां व्याख्यानमभिधित्सुराह
[भा. ५९५ ] उउ-वासा समतता, कालातीया उ सा भवे सेज्जा । सच्चेव उवट्ठाणा, दुगुमा दुगुणं अवजेत्ता ॥
वृ-ऋतुबद्धे काले वर्षाकाले च यत्र स्थितास्तस्यामृतुबद्धे काले मासे पूर्णे वर्षाकाले चतुर्मासे पूर्णे यत् तिष्ठति सा कालातिक्रान्ता सति । “सच्चैव" इत्यादि । या कालमर्यादाऽनन्तरमुक्ता 'ऋतुबद्धे मासो वर्षासु चत्वारो मासाः' इति तामेव द्विगुणां द्विगुणाम वर्जयित्वा यत्र भूयः समागत्य तिष्ठन्ति सा उपस्थाना । किमुक्तं भवति ? ऋतुबद्धे काले द्वौ मासौ वर्षास्वष्टमासान् अपरिहत्य यदि पुनरागच्छति तस्यां वसतौ ततः सा उपस्थानाभवति, उपसामीप्येन स्थानम् - अवस्थानं यस्यां सा उपस्थानेति व्युत्पत्तेः । अन्ये पुनरिदमाचक्षते यस्यां वसतौ वर्षावासं स्थितास्तस्यां द्वौ वर्षारात्रावन्यत्र कृत्वा यदि समागच्छन्ति ततः सा उपस्थाना न भवति अर्वाक् तिष्ठतांपुनरुपस्थापना ॥ [ भा. ५९६ ] जावंतिया उ सेज्जा, अन्नेहिं निसेविया अभियंता । अनेहि अपरिभुत्ता अनभिक्कंता उ पविसंते ॥
वृ- या शय्या आचण्डालेभ्यो यावन्तिकी सा यदाऽन्यैश्चरकादिभि पाषण्डस्थैर्गृहस्थैर्वा निषेविता पश्चात् संयतास्तिष्ठन्ति सा अभिक्रान्ता । सैव यावन्तिकी अन्यैः पाषण्डस्थैर्गृहस्थैर्वा अपरिमुक्ता तस्यां यदि संयताः प्रविशन्ति ततः साऽनभिक्रान्ता ॥
[भा. ५९७] अत्तट्ठकडं दाउं, जतीण अन्नं करेंति वज्जा उ । जम्हा तं पुव्वकयं, वज्रंति ततो भवे वज्जा ।।
वृ- आत्मार्थकृतां वसतिं यतिभ्यो दत्वा पुनरन्यात्मार्थं कुर्वन्ति यदि ततः सा यतिदत्ता इत्यत आह-यस्मात् तां पूर्वकृतां वसतिं गृहस्था वर्जयन्ति, यतिभ्यः किल दत्तत्वात् । ततो वर्ज्यत इति वर्ज्या भवति सा पूर्वकृतेति ॥
[भा. ५९८] पासंडकारणा खलु, आरंभो अभिनवो महावज्जा ।
समणट्ठा सावज्जा, महसावज्जा उ साहूणं ॥
वृ-यत्र बहूनां श्रमण-ब्राह्मणप्रभृतीनां पाषण्डानां कारणात्- कारणेन खल्वारम्भोऽभिनवः क्रियते सा महावर्ज्या । ‘श्रमणार्थी' पञ्चानां श्रमणानामर्थाय कृता सावद्या । या पुनरमीषामेव साधूनामर्थाय कृता सा महासावद्या ॥
[ भा. ५९९ ] जा खलु जुहुत्तदोसेहि वज्रिया कारिया सअड्डाए । परिकम्मविप्यमुक्का सा वसही अप्पकिरिया उ ।।
वृ-या पुनः 'यथोक्तदोषैः ' कालातिक्रान्तादिलक्षणैर्वर्जिता केवलं स्वस्य- आत्मनोऽर्थाय
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International