________________
उद्देशक : ६, मूलं-१९६, [भा. ६०८१]
३४९ पृष्टो यदि भणति-आमम्, घोटकमुख्य एवैताः, यतो घोटकवद् दीर्घमधोमुखं च मुखं वडवानां भवतीति; एवं ब्रवीति तदा छेदः । ततः साधुभिर्भणितः-कथं ताः स्त्रिय उच्यन्ते?; इतरः प्राहयदि न स्त्रयस्तर्हि किं मनुष्याः?; एवं ब्रुवाणस्य मूलम् । “सर्वे यूयमेकत्र मिलिताः, अहं पुनरेक एव' एवं भणतोऽनवस्थाप्यम् । 'सर्वेऽपि प्रवचस्य बाह्याः' इति भणतः पाराञ्चिकम् ॥
अथान्त्यं प्रायश्चित्तत्रयं प्रकारान्तरेणाह[भा.६०८२] सब्वेगत्था मूलं, अहगंइक्कल्लगो य अणवट्ठो।
सव्वे बहिभावा पवयणस्स वयमाणे चरिमंतु॥ वृ-'यूयं सर्वेऽष्येकत्र मिलिताः' इति भणतो मूलमेव । 'अहमेककः किं करोमि ? इति भणतोऽनवस्थाप्यम्। 'सर्वेऽपि यूयं प्रवचनस्य बाह्याः' इति वदति पाराञ्चिकम् ।। इदमेवान्त्यपदं व्याख्याति[भा.६०८३] किंछागलेण जंपह, किं मं हंफेह एवऽजाणंता।
बहुएहि को विरोहो, सलभेहि व नागपोयस्स ।। वृ-गतार्था ।। अथावश्यङ्गमनद्वारमाह[भा.६०८४] गच्छसि न ताव गच्छं, किं खुन जासि त्ति पुच्छितो भणति ।
वेला न ताव जायति, परलोग वा वि मोक्खं वा । कृकोऽपिसाधुः केनापिसाधुनापृष्ट-आर्य! गच्छसिभिक्षाचर्याम्?; सप्राह-अवश्यंगमिष्यामि इतरेण साधुना भणितः-यद्येवं तत उत्तिष्ठ व्रजावः; स प्राह-न तावदद्यापि गच्छामि; इतरेण भणितम्-कि "खुः" इति वितर्के 'न यासि' न गच्छसि? त्वया हि भणितम्-अवश्यं गमिष्यामि; एवंपृष्टो भणति-न तावदद्यापि परवलोकं गन्तुं वेला जायते अतो न गच्छामि, यद्वा मोक्षं गन्तुं नाद्यापि वेला अतोन गछामि; "अपि" सम्भावने, किं सम्भावयति? अवश्यं परलोकं मोक्षंवा गमिष्यामीति ।। अथ "देसासु" ति पदं व्याख्याति[भा.६०८५] कतरिं दिसं गमिस्ससि, पुब्बं अवरं गतो भणति पुट्ठो।
किंवा न होति पुव्वा, इमा दिसा अवरगामस्स ।। वृ- एकः साधुरेकेन साधुना पृष्टः-आर्य ! कतरां दिशं भिक्षाचर्यां गमिष्यसि ?; स एवंपृष्टो ब्रवीति-पूर्वां गमिष्यामि । ततः प्रच्छकः साधुः पात्रकाण्युद्ग्राह्यापरां दिशं गतः, इतरोऽपि पूर्वदिग्गमनप्रतिज्ञाता तामेवापरां दिशं गतः, तेन साधुना पृष्टः- पूर्वां गमिष्यामि' इति भमित्कस्मादपरामायातः ?; स प्राह-किं वाऽपरस्य ग्रामस्येयं दिक् पूर्वा न भवति येन मदीयं वचनं विरुध्येत? ।। अथैककुलद्वारमाह[भा.६०८६] अहमेगकुलं गच्छं, वच्चह बकुलपवेसणे पुट्ठो।
भणति कहं दोन्नि कुले, एगसरीरेण पविसिस्सं ।। वृ-कश्चित् केनचिद् भिक्षार्थमुत्थितेनोक्तः-आर्य! एहि व्रजायो भिक्षाम्; स प्राह-व्रजत यूयं अहमेकमेव कुलं गमिष्यामि; एवमुक्त्वा बहुषु कुलानि प्रविशसि?; स एवं पृष्टो भणति-वे कुले एकेन शरीरेण युगपत् कथं प्रवेक्ष्यामि ?, एकमेव कुलमेकस्मिन् काले प्रवेष्टुं शक्यम् न बहूनीति भावः । अथैकद्रव्यग्रहणद्वारमाह
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org