________________
उद्देशक: ५, मूलं १९०, [भा. ५९८३ ]
[ भा. ५९८३ ]
अच्चुक्कडे व दुक्खे, अप्पा वा वेदना खवे आउं । तत्थ वि सु छेव गमो, उच्चिट्ठगमंत-विज्जाऽऽसु ।।
३२९
वृ- अत्युत्कटं वा सूलादिकं दुःखं कस्याप्युत्पन्नम्, 'अल्पा वा वेदना' सर्पदशनादिरूपा सञ्जाता या शीघ्रमायुः क्षिपेत्, ततस्तत्रापि स एव गमो मन्तव्यः, प्राशुकद्रवाभावे मोकेनाचमेदित्यर्थः । तत उच्छिष्टं मन्त्रं विद्यां वा परिजप्य तं साधुं आशु शीघ्रं प्रगुणं कुर्यात् ॥ अत्र यतनामाह[भा. ५९८४] मत्तग मोयाऽऽयमणं, अभिगए आइन एस निसिकप्पो । संफासुड्डाहादी, अमोयमत्ते भवे दोसा ॥
वृ- कायिकामात्रके मोकं गृहीत्वा तेनाचमनं कर्तव्यम्, 'अभिगतस्य' गीतार्थस्याचीर्णमेतत्, एष च निशाकल्प उच्यते, पानकाभावेन रात्रावेव प्रायः क्रियमाणत्वात् । अथ मोकमात्रकं विना मोकं स्वपक्षसागारिकाद् गृह्णन्ति ततः संस्पर्शोड्डाहादयो दोषाः । एवं रात्रौ मोकेनाचमनीयम्, न पुनस्तदर्थं द्रवं स्थापनीयम् । द्वितीयपदे स्थापयेदपि । कथम् ? इत्याह
[ भा. ५९८५ ] पिट्टं को वि य सेहो जइ सरई मा व हुज्ज से सन्ना । जयणाए ठवेंत दवं, दोसा य भवे निरोहमि ॥
वृ-यदि कोऽपि शैक्षः पिङ्गं सरति, अतीव व्युत्सर्जनं करोतीत्यर्थः । स चाद्यापि मोकाचमनेनाभावित इति कृत्वा तदर्थं यतनया द्रवं स्थापयन्ति । सामान्यतो वा मा 'तस्य' शैक्षस्य रजन्यामकस्माद् व्युत्सजनं भवेद् इति कृत्वा द्रवं स्थापयन्ति । अथ न स्थाप्यत ततः स रात्रौ संज्ञासम्भवे पानकाभावे निरोधं कुर्यात्, निरोधे च परितपा मरणादयो दोषा भवेयुः ।।
एवं तावदाचमने भणितम् । अथापिबतां दोषानाह
[ भा. ५९८६ ] मोयं तु अन्नमन्नस्स, आयमणे चउगुरुं च आणाई । मिच्छत्ते उड्डाहो, विराधना देविदिट्ठतो ॥
वृ- अन्योन्यस्य मोकं यदि आपिबति तदा चतुर्गुरु, आज्ञादयश्च दोषाः, मिथ्यात्वं च सागारिकादिस्तदवलोक्य गच्छेत्, उड्डाहो वा भवेत्, विराधना च संयमस्यात्मनो वा भवति । तत्र च देवीष्टान्तः ॥ तमेवाह
[ भा. ५९८७ ]
[ भा. ५९८८ ]
दीहे ओसहभावित, मोयं देवीय पजिओ राया । आसाय पुच्छ कहणं, पडिसेवा मुच्छिओ गलितं ।। अह रन्ना तूरंते, सुक्खग्गहणं तु पुच्छणा विजे । जइ सुक्खमत्थि जीवइ, खीरेण य पजिओ न मओ ।।
वृ- एगो राया महाविसेणं अहिणा खइओ । विज्रेण भणियं जइ परं मोयं आइयइ तो न मरइ । तओ देवीतणयं ओसहेहिं वासेऊण दिनं । तेन थोवावसेसं आसाइयं । तओ पणी पुच्छइ-किं ओसहं ? । तेहिं कहियं । सो राया तेन वसीकओ दिया रत्तिं च पडिसेविउमारद्धो । देवीए नायं'मओ होहिइ' त्ति सुक्कं कप्पाण सारवियं । अवसाने नीसहो जाओ मरिउमारद्धो । विजेन भणियंजइ एयरस चेव सुक्कं अत्थि तो जीवइ । तीए भणियं-अत्थि खीरेण समं कढेउं दिनं । पउणो जाओ। अधाक्षरगमनिका 'दीर्घेण' अहिना भक्षितो राजा । देव्याः सम्बन्धि मोकमौषधभावितं पायितः । तत आस्वादे ज्ञाते पृच्छा कृता । ततः कथनम् । ततो दिवा रात्रौ न प्रतिसेवां मूर्च्छितः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org