________________
३२८
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-५/१९० तेन स्पर्शेनैकतरस्य भावसम्बन्धो भवेत्, ततश्च प्रतिगमनादयोदोषाः।आत्मविराधनातु "चिंतेइ दटुमिच्छई" इत्यादिक्रमेण ज्वर-दाहादिका ।। किञ्च[मा.५९७८] दिवसं पिता न कपइ, किमु निसि मोएण अन्नमन्त्रस्स।
इत्थंगते किमन्नं, न करेज्ज अकिच्चपडिसेवं ॥ - दिवसेऽपि तावन्न कल्पते अन्योन्यस्य मोकेनाऽऽचमितुं किं पुनः 'निशि' रात्रौ ? । 'इत्थगते हि परस्परं मोकाचमनेऽपिकृते किं नाम तदकृत्यमस्ति यस्य प्रतिसेवां न कुर्याताम्॥ [भा.५९७९] वुत्तुं पिता गरहितं, किं पुन घेतुंजे कर बिलाओ वा ।
घासपइट्ठो गोणो, दुरक्खओ सस्सअब्भासे ॥ वृ-वक्तुमपितावदेत मोकाचमनं गर्हितं किं पुनः संयत्याः कराद् 'बिलावा भगादित्यर्थः मोकं ग्रहीतुम् ? । अपि च घासः-चारी तस्याश्चरणार्थं गौः प्रविष्टः सन् ‘सस्याभ्यासे' धान्यमूले चरन् दूरक्षोभवति, धान्यमदनदुःखेनरक्ष्यत इत्यर्थः, एवमयमपिसंयत्या मोकेनाचमन्प्रसङ्गतः शेषामपि क्रियां कुर्वन्न वारयुर्ति शक्य इति भावः॥ [भा.५९८०]दिवसओ सपक्खे लहुगा, अद्धाणाऽऽगाढ गच्छ जयणाए।
रतिंच दोहि लहुगा, बिइयं आगाढ जयणाए । -दिवसतः ‘सपक्षेऽपि संयतः संयतानां संयती वा संयतीनां मोकेन यदि आचमति तदा चतुर्लघु ।शैक्षाणां तदवलोकनादन्यथाभावो भवेत् । गृहस्थ-परतीथिकाचोड्डाहं कुर्युः ॥
कथम् ? इत्याह[मा.५९८१] अह्रिसरक्खा वि जिया, लोए नत्थेरिसऽनधम्मेसु ।
सरिसेण सरिससोही, कीरइ कत्थाइ सोहेज्जा ।। वृ-अहो! अमीभिः श्रमणकैरेवं मोकेनाचमद्भिरस्थिसरजस्का अपि जिताः, अस्मिल्लोकेऽन्ये बहवो धर्म विद्यन्ते परं कुत्रापिईशं शौचन दृष्टम्।सद्दशेन च सद्दशस्य या शोधि क्रियते सा किं कुत्रचित् 'शोधयेत्' शुद्धं कुर्यात् ? अशुचिना धाव्यमानमशुचिन शुध्यतीति भावः ॥ द्वितीयपदे अध्वनि वर्तमानस्य गच्छस्यापरस्मिन् वा आगाढे कारणे यतनया दिवा स्वपक्षमोकेनाचमेत् । अथ रात्री निष्कारणे मोकेनाचमतिततश्चतुर्लघु 'द्वाभ्यामपि तपः-कालाभ्यां लघु । “रत्तिं दवे विलहुग"त्तिपाठान्तरम्, तत्र रात्रौद्रवं-पानकमाचमनार्थयदिपरिवासयतिततश्चतुर्लधु, सञ्चयपनकसम्मूर्च्छनादयश्चानेकविधा दोषाः ।आहेच बृहद्भाष्यकृत-रतिंदवपरिवासे, लहुगा दोसा हवंतऽनेगविहा । इति । द्वितीयपदे आगाढे कारणे यतनया रात्रावपि मोकेनाचमेद् द्रवं वा परिवासयेत्॥ तत्राध्वनि द्वितीयपदं व्याचष्टे[भा.५९८२] निच्छुभई सस्थाओ, भत्तं वारेइतक्करदुगंवा ।
फासु दवं च न लब्मइ, सा वि य उचिट्ठविजा उ॥ वृ-यदि अध्वनिप्रतिपन्नंगच्छंप्रत्यनीकसार्थवाहादिसार्थानिष्काशयति, भक्तं वा वारयति, यद्वा तस्करद्विकम्' उपधि-शरीस्तेनद्वयमुपद्रोतुमिच्छति; तत्र कस्यापि साधोराभिचारुका विद्या समस्ति यया परिजपितया स आवळूते, स चसाधुस्तदानीं संज्ञालेपृत्पुतः, प्राशुकंच द्रवंतत्र न लभ्यते, साऽपि चोच्छिष्टविद्या, ततो मोकेनाचम्यतां परिजपेत् ॥अथागाढपदं व्याख्याति
www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only