________________
उद्देशक : ५, मूलं-१५६, [भा. ५९२१]
३१५ दोषाः । “सईकुलधरेव"त्ति भुक्तभोगिन्याश्चस्मृतिकरणंकुलगृहे वा भूयस्तासां वान्धवादिभिर्नयनं क्रियते । इदमेव व्याचटे[भा.५९२२] भुत्ता-ऽभुत्तविभासा, तस्सेवी काति कुलघरे आसि।
बंधव तप्पक्खी वा, दद्दूण लयंति लज्जाए। -भुक्ता-ऽभुक्तविभाषा, भुक्तभोगिन्याः स्मृतिकरणमभुक्तभोगिन्याश्च कौतुकमुत्पद्यतेत्यर्थः। तथा “तस्सेवि"त्ति गृहवासे तैः-पशुजातीयादिभिः प्रतिसेविता काचित् कुलगृहे आसीत् सा तान् दृष्ट्वा स्मृतपूर्वरता प्रतिगमनादीनि कुर्यात् । यद्वा तासांबान्धवास्तत्पाक्षिका वा सुहृदस्तादशेऽनायतने स्थितां तमार्यिकां ईष्ट्वा लजया भूयः स्वगृहमानयन्ति। किञ्च[भा.५९२३] आलिंगनादिगा वा, अनिहुय-मादीसुवा निसेविजा ।
एरिसगाण पवेसो, न होति अंतेपुरेसुंपि।। वृ-ते पशुजातीयादयस्तां संयतीमालिङ्गेयुः, सा वा संयती तानालिङ्गेत्, एवमालिङ्गनादयो दोषा भवेयुः । अपि च-एते वानरादयः स्वभावादेवानिभृताः-कन्दर्पबहुला मायिनश्च भवन्ति ततस्तैरनिभृत-मायिभि सा कदाचिदात्मानं निषेवयेत् । ईशानां च पशु-पक्षिजातीयानांप्रवेशो राज्ञोऽन्तःपुरेष्वपि 'न भवति' न दीयते । कारणे पुनरन्यस्या वसतेरभावे तत्रापि तिष्ठेयुः ।। [भा.५९२४) कारणे गमने वितहिं, विविंचमाणीए आगतो लिहेजा।
गुरुगो य होति मासो, आणाति सती त स चेव ॥ वृ-कारणे तत्रापि स्थितानामुच्चारभूमौ प्रश्रवणभूमौ वा गत्वा 'विविञ्चन्त्याः' परिठापयन्त्या वानरादि समागच्छेत्, आगतश्च तामालिङ्गेत, सा च यदि 'लिह्यात्' तं स्पर्श स्वादयेत् ततो गुरुमासः आज्ञादयश्च दोषाः, स्मृतिश्च सा चैव पूर्वोक्ता भवति ।।
अथ न स्वादयति ततः सा शुद्धा, यतना घेयं तत्र कर्तव्या[भा.५९२५] वंदेण दंडहत्था, निग्गंतुं आयरंति पडिचरणं ।
पविसंते वारिति य, दिवा वि न उ काइयं एक्का !! वृ-'वृन्देन' द्वि-व्यादिव्रतिनीसमुदायेन दण्डकहस्ता निर्गच्छन्ति, निर्गत्य च कायिकादिकमाचरन्ति, वानरादीनांच प्रतिचरणं कुर्वन्ति । ये तत्राभिद्रवन्ति तान्दण्डकेन ताडयन्ति, प्रतिश्रये च प्रविशतो निवारयन्ति । दिवाऽपि च कायिकाभूमिम् “एका' एकाकिनी न गच्छति ।। व्याख्यामिन्द्रियसूत्रम् । सम्प्रति श्रोतःसूत्रं व्याचष्टे[भा.५९२६] एवं तुइंदिएहिं, सोते लहुगा य परिणए गुरुगा।
वितियपद कारणम्मि, इंदिय सोए य आगाढे ।। वृ-एवं तावद् इन्द्रियसूत्रे प्रायश्चित्तं विधिश्चोक्तः । यत्र तु पशुजातीयादयः श्रोतोऽवागहनं कुर्वन्ति तत्र तिष्ठन्तीनां चतुर्लघु । तेषु श्रोतोऽवगाहनं कुर्वाणेषुयदि सासुन्दरमिदमितिपरिणता ततश्चतुर्गुरु । द्वितीयपदे आगाढे कारणे इन्द्रिये श्रोतसि च परामर्श स्वादयेदपि । इदमुत्तरत्र भावयिष्यते ॥ कारणे एकाकिन्यास्तिष्ठन्त्यास्तावदियं यतना[भा.५९२७] गिहिणिस्सा एगागी, ताहं समं निति रत्तिमुभयस्सा ।
दंडगसारखणया, वारिति दिवा य पेलंते ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org