________________
२६६
वृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-४/१४२
नीरोग इत्यर्थः ॥अथ बीजादियुक्तेषु तिष्ठतां प्रायश्चित्तमाह[भा.५६७२] बिय-मट्टियासु लहुगा, हरिए लहुगा व होति गुरुगावा।
पानुत्तिंग-दएसुं, लहुगा पनए गुरू चउरो॥ वृ-बीज-मृत्तिकायुक्तेषु तृणादिषु तिष्ठतां चतुर्लघुकाः ।हरितेषु प्रत्येकेषु चतुर्लघु, अनन्तेषु चतुर्गुरु । प्राणेषु-द्वीन्द्रियादिषु अत्तिगोदकयोश्चतुर्लधु । पनके चतुर्गुरवः॥ उक्तः सूत्रार्थः। अथ नियुक्तिविस्तरः[भा.५६७३] सवणपमाणा वसही, अधिठते चउलहुंच आणादी।
मिच्छत्त अवाउड पडिलेह वाय साणे य वाले य॥ वृ.श्रवणप्रमाणा वसतिः कर्णयोरधस्तात् तृणादियुक्ता य भवति तस्यामधःश्रवणमात्रायां तिष्ठतश्चतुर्लघु, आज्ञादयश्च दोषा मिथ्यात्वं चबवति । कथम् ? इति चेद् इत्याह-येषां साधूनां सागारिकमपावृतं वैक्रियं वातान्प्रविशतोदृष्ट्वालोको ब्रूयात्-अहो! हीप्रच्छादनमपि तीर्थकरेण नानुज्ञातम्, लज्जामयश्चपुरुष-स्त्रियोरलकारः, तनूनमसर्वज्ञ एवासी; एवं मिथ्यात्वगमनं भवेत्। "पडिलेह"त्ति उपर्यप्रत्युपेक्षिते शीर्षमास्फिटति, तत्र प्राणविराधनानिष्पन्नम्। अवनतानां च प्रविशतां निर्गच्छतां च कटी पृष्ठं वा वातेन गृह्यते। अवनतस्य च प्रविशतः सागारिकंलम्बमानं पृष्ठतः श्वानो मार्जारो वा त्रोटयेत् । “वाले य" ति उपरि सीर्षे आस्फिटिते सर्पो वृश्चिको वा दशेत् । यत एते दोषा अतोऽधःश्रवणमात्रायां वसतौ न स्थातव्यम् । द्वितीयपदे तिष्ठेयुरपि ।। [भा.५६७४] सवणपमाणा वसही, खेत्ते ठायंते बाहि वोसगो।
पाणादिमादिएसुं, वित्थिनाऽऽगाढ जतनाए। वृ-परेषुक्षेत्रेष्वशिवादीनिभवेयुः ततः क्षेत्राभावेऽधः श्रवणमात्रायामप्यल्पप्राणादियुक्तायां तिष्ठतामियं यतना-वसतेबहिरावश्यकं कुर्वन्ति । अन्योऽपि य-'व्युत्सर्ग कायोत्सर्गः स बहिः क्रियते । द्वितीयपदे सप्राणेषु आदिसब्दा बीजादिष्वपि वसतौ विद्यानेषु तिष्ठेयुः तत्र यतनया विस्तीर्णायां तिष्ठन्ति।सायेष्ववकाशेषु संसक्ता तान् क्षारेण लक्षयन्ति, कुटमुखेन वा हरितादिकं स्थगयन्ति, दकमृत्तिका-बीजादीन्येकान्तेवृषभाःस्थापयन्ति। एवमागाढेकारणेस्थितानांयतनाविज्ञेया॥ [भा.५६७५] वेउव्व-ऽवाउडाणं, वुत्ता जयणा निसिज्ज कप्पो वा।
उवओग निंतऽइंते, हुछिंदना नामना वा वि ।। बृ-येविकुर्विता-ऽपावृतसागारिकास्तेषांप्रथमोद्देशकोक्तायतनाऽवधारणीया।प्रविशन्तो निर्गच्छन्तश्च पृष्ठतो निषद्यां कल्पं वा कुर्वन्ति । श्वानादीनामुपयोगं ददाना नित्यं निर्गच्छन्ति प्रविशन्ति च । यान्युपरि तृणान्यवलम्बन्ते तेषां प्रमाM च्छेदनं नामनं वा कुर्वन्ति ॥व्याख्यातं ऋतुबद्धसूत्रद्वयम् । अथ वर्षावाससूत्रद्वयं विवृणोति(मा.५६७६] अंजलिमउलिकयाओ, दोनिवि बाहासमूसिया मउडो।
हेट्ठा उवरिंच भवे, मुक्कं तु तओ पमाणाओ॥ अञ्जलिमुकुलीकृतौ द्वावपि बाहू समुच्छ्रितो मुकुट उच्यते । मुक्तमुकुटंपुनः 'ततः प्रमाणात् तावठामाणमङ्गीकृत्य संस्तारकनिविष्टस्थ उपरि च यत्रान्तरालं प्राप्यते ईश्यामुपरिरलिमुक्तमुकुटायां वसतौ वर्षाकाले स्थातव्यम् । कुतः ? इति चेद् उच्यते
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org