________________
२३६
बृहत्कल्प छेदसूत्रम् -३-४/१३४ वृ-तत्र नीयमाने स्थण्डिलस्योदक-हरितादिभिव्या_तो भवेत्, अनाभोगेन वा स्थण्डिलमतिक्रान्तं भवेत्, ततः 'भ्रमित्वा' प्रदक्षिणामकुर्वाणा उपागच्छेयुः, तेनैव पथा न निवर्तेरन् ।। जइ तेनेव मग्गेण नियत्तंति तो असमायारी, कयाइ उडेजा, सो य जओ चेव उट्ठइ तओ चेव पहावइ, तत्थ जओ गामो ततो धाविज्जा तत एवं कर्त्तव्यम्[भा.५५२९] वाघायम्मि ठवेडं, पुव्वं व अपेहियम्म थंडिल्ले ।
तह नेति जहा से कमा, नहोति गामस्स पडिहुत्ता। -स्थण्डिलस्य व्याघाते पूर्व वा स्थण्डिलं न प्रत्युपेक्षितं ततस्तद् मृतकमेकान्ते स्थापयित्वा स्थण्डिलं च प्रत्युपेक्ष्य तथा भ्रमयित्वा नयति यथा तस्य 'क्रमौ' पादौ ग्राम प्रति अभिमुखौ न भवतः ॥ अथ मात्रकद्वारमाह[भा.५५३०] सुत्त-ऽत्थतदुभयविऊ, पुरतो घेतूण पानग कुसे या .
गच्छति जइ सागरियं, परिहवेऊण आयमनं ।।। वृ-सूत्रा-ऽर्थ-तदुभयवेदी मात्रकेऽसंसृषटपानकं 'कुशांश्च दर्भान् समच्छेदान् परस्परमसम्बद्धान् हस्तचतुरङ्गुलप्रमाणान् गृहीत्वापृष्ठतोऽनपेक्षमाणः पुरतः अग्रतःस्थण्डिलाभिमुखो गच्छति । दर्भाणामभावे चूर्णानि केशराणि वा गृह्यन्ते । यदि सागारिकं ततः शबं परिष्ठाप्य 'आचमन' हस्त-पादशौचादिकंकर्तव्यम् आचमनग्रहणेनेदंज्ञापयति-यथा यथा प्रवचनोड्डाहो न भवति तथा तथा अपरमपि विधेयम् ॥अथ शीर्षद्वारमाह[मा.५५३१] जत्तो दिसाए गामो, तत्तो सीसंतु होइ कायव्वं ।
उडेतरक्खणट्ठा, अमंगलं लोगगरिहा य॥ वृ-यस्यां दिशिग्रामस्ततःशीर्षशवस्य प्रतिश्रयाद्नीयमानस्य परिठाप्यमानस्य च कर्तव्यम्। किमर्थम् ? इत्याह-उत्तिष्ठतो रक्षणार्थम्, यदि नाम कथञ्चिदुत्तिष्ठते तथापि प्रतिश्रयाभिमुखं नागच्छतीति भावः । अपि च यस्यां दिशि ग्रामस्तदभिमुखं पादयोः क्रियमाणयोरमङ्गलं भवति, लोकश्च गहाँ कुर्यात्-अहो! अमीश्रमणका एतदपिनजानन्ति यद्ग्रामाभिमुखंशबंन क्रियते।।
अथ तृणादिद्वारमाह[भा.५५३२] कुसमुट्ठिएण एक्केणं, अव्वोच्छिनाए तत्थ धाराए।
संथार संथरिजा, सव्वत्थ समोय कायव्यो। कृ-यदास्थण्डिलंप्रमार्जितंभवति तदा कुशमुष्टिनैकेनाव्यवच्छित्रयाधारयासंस्तारकंसंस्तरेत, सच सर्वत्र समः कर्तव्यः॥विषमे एते दोषाः[भा.५५३३] वसमा जति होज तणा, उवरिं माझे तहेव हेट्ठा य।
मरणं गेलनं वा, तिण्हं पि उ निदिसे तस्थ ।। - 'विषमाणि' तृणानि यदि तस्मिन् संस्तारके उपरि वा मध्ये वाऽधस्ताद्वा भवेयुः तदा त्रयाणामपि मरणं ग्लानत्वं वा निर्दिशेत् ।। केषां त्रयाणाम् ? इत्याह[भा.५५३४] उवरिं आयरियाणं, मज्झे वसभाण हेहि भिक्खूणं।
तिण्हं पि रक्खणहा, सव्वस्थ समाय कायव्वा ।। वृ- उपरि विषमेषु तृणेषु आचार्याणां मध्ये वृषभाणामधस्ताद् भिक्षूणां मरणं ग्लानत्वं वा
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org