________________
२२२
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-४/१२८ समागच्छेताम्, सच गीतार्थोऽगीतार्थो वा यतो दिवसात् संविग्नेभ्यः स्फिटितः तद्दिनादारभ्य सर्वमप्यालोचयति, आलोचितेच शुद्धः । नवरम्-त्रिविधोपधेः-यथाकृतादिरूपस्यमार्गणा कर्तव्या।।
इदमेव व्याचष्टे[भा.५४५९] गीयमगीतो गीते, अप्पडिबद्धे न होइ उवघातो।
अविगीयस्स वि एवं, जेन सुता ओहनिञ्जुत्ती।। वृ-स संविग्नोगीतार्थो वा स्यादगीतार्थो वा। यदि गीतार्थो द्रजिकादिषु अप्रतिबद्ध आयातः तत उपधेरुपधातो न भवति, न प्रायश्चित्तम् । 'अविगीतस्य' अगीतार्थस्यापि येन जघन्यत ओधनियुक्तिः श्रुता तस्यापि “एवमेव' अप्रतिबध्यमानस्य नोपधिरुपहन्यते ॥ [भा.५४६०] गीयाण विमिस्साण व, दुण्ह वयंताण वइयमाईसु।
पडिबझंताणं पिहु, उवहि न हम्मे न वाऽऽरुवणा॥ कृ'द्वयोः' गीतार्थयोर्गीतार्थविमिश्रयोव्रिजतोजिकादिषुप्रतिबध्यमानयोरप्युपधि पहन्यते, . न वा 'आरोपणा' प्रायश्चित्तं भवति । एवमेकोऽनेके वा विधिना समागता यत्प्रभृति गणाद् निर्गतास्तत आरभ्यालोचनां ददति ॥अथ त्रिविधोपधिमार्गणामाह-- [भा.५४६१] आगंतुमहागडयं, वत्थव्वअहाकडस्स असईए।
मेलिंतिमज्झिमेहिं, मा गारवकारणमगीए॥ वृ-तस्य गीतार्थस्यागीतार्थस्य वा त्रिविध उपधिर्भवेत् । तद्यथा-यथाकृतोऽल्पपरिकर्मा सपरिकर्मा च । वास्तव्यानामप्येवमेव त्रिविध उपधिर्भवति । तत्र यथाकृतो यथाकृतेन सह मील्यते, अल्पपरिकर्माअल्पपरिकर्मणा, सपरिकर्मा सपरिकर्मणा ।अथवास्तव्यानां यथाकृतो नास्ति ततआगन्तुकस्य यथाकृतं वास्तव्यमध्यमैः-अल्पपरिकर्मभि सह मीलयन्ति। किं कारणम्? ति चेद् अत आह-मा सोऽमीलितः सत्रगीतार्थस्य 'मदीय उपधिरुत्तमसम्भोगिकोऽतोऽहमेव सुन्दरः' इत्येवं गौरवकारणं भवेदिति॥ [भा.५४६२] गीयत्थे न मेलिजइ, जो पुन गीओ वि गारवं कुणइ।
तस्सुवही मेलिअइ, अहिकरणं अपञ्चओइहरा ॥ कृ-गीतार्थोयदिअगौरवी ततस्तदीयोयथाकृतःप्रतिग्रहोवास्तव्ययथाकृताभावेऽल्पपरिकर्मभिः सहन मील्यनेत किन्तु उत्तमसम्मोगिकः क्रियते।यस्तुगीतार्थोऽपिगौरवंकरोति तस्य यथाकृतो वासत्वायल्पपरिकर्मभि सह मील्यते । किं कारणम् ? इति चेद् अत आह-"इहर"ति यदि यथाकृतपरिभोगेन परिभुज्यते तदा केनाप्यजानता अल्पपरिकर्मणासम मेलितं दृष्ट्वा स गीतार्थः 'अधिकरणम्' असङ्खडं कुर्यात्, किमर्थ मदीयउत्कृष्टोपधिरशुद्धेनसह मीलितः? इति। अप्रत्ययो वा शैक्षाणां भवेत, अयमेतेषां सकाशादुधततरविहारी येनोपधिमुत्कृष्टपरिभोगेन परिभुङ्क्ते, एते तुहीनतरा इति॥ [भा.५४६३] एवं खलु संविग्गे, संविग्गे संकम करेमाणे ।
संविग्गमसंविग्गे, असंविग्गे यावि संविगे॥ दृ-एवंखलुसंविग्नस्य संविग्नेषु सङ्कमकुर्वाणस्य विधिरुक्तः ।अथ संविग्नस्यासंविग्नेषु सङ्कामतोऽसंविग्नस्य वा संविग्नेषुसङ्क्रामतो विधिरुच्यते॥तत्र संविग्नस्यासंविग्नसक्रमणे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org