________________
२१६
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-४/१२५
सचाचार्यो दाक्षिण्येन तर्कग्रन्थाप्रवीणतयावातूष्णीकस्तिष्ठति,तांचतदीयांप्रज्ञापनामसहमानः कश्चि विनेयश्चिन्तयति-अन्यं गणं गत्वा दर्शनप्रभावकानिशास्त्रणिपठामि येनामून निरुत्तरान् करोमि । एवं विचिन्त्य स तथैव गुरुनापृच्छय तैर्विसर्जितो गच्छति ॥ इदमेव भावयति[भा.५४२७] लोए विअ परिवादो, भिक्खुगमादी य गाढ चमदिति ।
विपरिणमंति सेहा, ओभाभिजति सवा य॥ वृ-भिक्षुकादीनां स्वसिद्धान्तं शिर उद्धाट्य प्ररुपयतामपि यदा सूरयो न किमपि ब्रुवते ततो लोकेऽपिचपरिवादो जातः-एतेओदनमुण्डा न किमपिजानते, अमीतु सौगताः सर्वमवबुध्यन्ते। एवं ते भिक्षुकादयः परिवादं श्रुत्वा गाढतरंजैनशासनंचमढयन्ति, शैक्षाश्च विपरिणमन्ति, श्राद्धाश्च रक्तपटोपासकैरपभ्राज्यन्ते-एते श्वेतभिक्षवो बठरशिरोमणयश्चाटुकारिणः, यद्यस्ति सामर्थ्य ततोऽस्माकमुत्तरंप्रयच्छन्तु।अथवातैःभिक्षुकादिभिः स्थलिकायामाचार्यस्यापिवण्टकोनिबद्धो वर्तते, भाग इत्यर्थः ॥ ततः[भा.५४२८] रसगिद्धो व थलीए, परतित्थियतज्जणं असहमाणो।
____ गमनं बहुस्सुतत्तं, आगमनं वादिपरिसाउ।।। वृ.स आचार्यस्तस्यां स्थलिकायां रसगृद्धः स्निग्ध-मधुराहारलम्पटः सामर्थ्य सत्यपि न किञ्चिदुत्तरं प्रयच्छति । एवमादिकां परतीर्थिकतर्जनामसहमानः शिष्य आचार्य विधिना पृटवा 'निर्गतः' अन्यगणगमनं कृतवान्, तत्र च तर्कशास्त्राणि श्रुत्वा बहुश्रुतत्वं तस्य सञ्जज्ञे, ततो भूयः स्वगच्छे आगमनम्, आगतेनच पूर्वमाचार्या द्रष्टव्याः, ततोऽन्यस्यां वसतौ स्थित्वा या तत्र वादमार्गकुशला पर्षत् तां परिचितां कृत्वा राज्ञो महाजनस्य च पुरतः परतीथिकान् निष्पिष्टप्रश्रनव्याकरणान् करोति ।। [भा.५४२९] वायपरायणकुविया, जति पडिसेहंति साहु लटुंच ।
अह चिरनुगओ अम्हं, मा से पवत्तं परिहवेह ।। वृ-वादे पराजयेन कुपिताः सन्तो यदि ते भिक्षुकादय आचार्यस्य तं वण्टंप्रतिषेधयन्ति ततः "साधु सुन्दरं 'लष्टं च अभीष्टंजातमिति ।अयतत्र कोऽपिब्रूयात्-एतस्य को दोषः? चिरमनुगत एषोऽस्माकम्, मा पूर्वप्रवृत्तं दातव्यस्य परिहापयत ॥ ततः को विधिः? इत्याह[मा.५४३०] काऊण यप्पणाम, छेदसुतस्सा दलाह पडिपुच्छं।
अन्नत्य वसहि जग्गण, तेसिंच निवेदनं काउं॥ दृ-गुरोः पदकमलस्य प्रमाणं कृत्वा वक्तव्यम्-छेदश्रुतस्य प्रतिपृच्छां मम प्रयच्छत । अत्र चागीताशृिण्वन्ति ततोऽन्यस्यां वसतीगच्छावः । एवमुक्तोऽपियदितस्यावसते निर्गच्छति तत्राख्यानिकादिकथापनेन चिरं रात्रौ गुरवो जागरणं कारापणीयाः, 'तेषां च' अगीतार्थानाम् 'वमाचार्यमेवंनेष्यामः, भवद्भिर्बोलो न कर्तव्यः' इति निवेदनं कृत्वा गन्तव्यम्॥इदमेव व्याचष्टे[भा.५४३१] सदं च हेतुसत्य, अहिजओ छेदसुत्त न8 मे।
एत्य य मा असुतत्था, सुणिज तो अनहिं वसिमो ।। वृ-'शब्दशास्त्रम् ऐन्द्रादिकं हेतुशास्त्रं सम्मत्यादिकम्एवमादिकंशास्त्रमधीयानस्य छेदसूत्र' निशीथादिकं सूत्रतोऽर्थतस्तदुभयतो वा मम नष्टं तस्य प्रतिपृच्छां मे प्रयच्छत । 'अत्र च वसतौ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org